تخلیه اثر مکانیسم ماشه در بورس | چرا بورس رشد کرد؟

به گزارش همشهری آنلاین، جمعه‌شب و در جریان رأی‌گیری در شورای امنیت سازمان ملل، اعضای این شورا به طرح پیشنهادی چین و روسیه برای تعویق در اجرای مکانیزم ماشه رأی منفی داده‌اند. انتظار می‌رفت این رویداد منجر به نزول سنگین بورس در مبادلات روز شنبه شود، اما برخلاف انتظار شاخص کل بورس تهران در مبادلات روز گذشته رویه‌ای مخالف در پیش گرفت. بررسی‌ها نشان می‌دهد پیشخور شدن اخبار منفی، جذابیت ارزشی سهام، انتظارات تورمی و رشد نرخ ارز ازجمله دلایل رشد بورس در مبادلات دیروز بوده است.

رشد بورس

در معاملات امروز ، شاخص کل بورس تهران با رشد ۵۳هزار و ۲۷۰واحدی معادل ۲.۱درصد به سطح ۲میلیون و ۵۷۷هزار واحد رسید. امروز همچنین ۸۷۰میلیارد تومان نقدینگی تازه از سوی سهامداران حقیقی وارد بازار سهام شد و ارزش کل معاملات به ۳۶۰۰میلیارد تومان رسید. علاوه بر این، تعداد نمادهای مثبت بیشتر از نمادهای منفی بود؛ به‌طوری‌که ۵۶۶ نماد رشد کردند و تنها ۱۳۹نماد با افت ارزش مواجه شدند. این تحولات ارزش کل بازار سرمایه را به حدود ۸۶میلیارد دلار رساند.

عوامل رشد بورس

علت اصلی این واکنش مثبت را می‌توان در ماهیت رفتاری بازار سرمایه جست‌وجو کرد. بورس معمولا اخبار و رویدادها را پیش از وقوع پیشخور می‌کند؛ یعنی زمانی‌که شایعات و گمانه‌زنی‌ها درباره فعال‌سازی مکانیزم ماشه وجود داشت، بازار با کاهش‌های پیاپی اثر آن را در قیمت‌ها منعکس کرده بود؛ بنابراین زمانی که این رویداد رسما اعلام شد، دیگر نیروی تازه‌ای برای ادامه نزول باقی نماند و بازار توانست با کاهش فشار روانی مسیر صعودی را انتخاب کند. به بیان دیگر، سرمایه‌گذاران از مرحله ترس عبور کرده و به مرحله بازسازی انتظارات رسیده بودند.

پیش از اعلام رسمی، نگرانی و شایعات متعدد فشار زیادی بر بازار وارد کرده بود. با قطعی شدن موضوع، ابهام کاهش یافت و بازار به سمت تعادل رفت.

این پدیده در بازارهای جهانی هم تکرار می‌شود. پس از وقوع یک رویداد پرریسک، اگر شرایط بدتر از انتظار نباشد، بازارها معمولا بازگشت مثبت دارند. در عین حال فعالان بازار تجربه کرده‌اند که حتی با تحریم‌های شدید، فعالیت اقتصادی و صادرات به‌طور کامل متوقف نمی‌شود. سرمایه‌گذاران با مقایسه شرایط امروز با موج اول تحریم‌ها، به این نتیجه رسیده‌اند که اثرگذاری واقعی مکانیزم ماشه محدود است و بیشتر بعد روانی دارد.

همچنین با اعلام خبر فعال‌سازی مکانیزم ماشه، بخشی از جامعه و سرمایه‌گذاران انتظار افزایش نرخ ارز و تورم را داشتند. در چنین شرایطی، بورس می‌تواند اثرات این انتظارات را در خود منعکس کند؛ چراکه شرکت‌ها به مرور قیمت محصولات خود را با تورم تطبیق می‌دهند.

بسیاری از سرمایه‌گذاران خرد در شرایط تورمی به‌دنبال بازاری برای حفظ ارزش پول هستند. با توجه به افت‌های اخیر، بورس نسبت به بازارهای موازی مانند ملک و خودرو نقدشونده‌تر و کم‌هزینه‌تر است.

از سوی دیگر، وضعیت بنیادی بسیاری از شرکت‌های بورس نیز در رشد بازار نقش داشت. بررسی نسبت قیمت به سود یا همان P/E نشان می‌دهد که سهام بخش بزرگی از صنایع به‌دلیل نزول‌های مداوم به کف‌های تاریخی خود نزدیک شده‌است. این سطح قیمتی برای سرمایه‌گذاران جذاب است؛ چراکه احتمال زیان بیشتر کاهش می‌یابد و انگیزه خرید بالا می‌رود. همین جذابیت ارزشی سبب شد تقاضا در بازار تقویت شود و جریان تازه‌ای از نقدینگی به سمت بورس حرکت کند.

عامل دیگری که به رشد بازار کمک کرد، افزایش نرخ ارز بود. با بالا رفتن قیمت دلار، شرکت‌های صادراتی مانند پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها و معدنی‌ها چشم‌انداز درآمدی بهتری پیدا می‌کنند؛ زیرا فروش دلاری آنها در داخل کشور به ریال تسعیر می‌شود و این موضوع سودآوری‌شان را افزایش می‌دهد. همین انتظار باعث شد سهام صنایع صادرات‌محور در کانون توجه سرمایه‌گذاران قرار بگیرد و رشد شاخص کل را شتاب دهد.

با این اوصاف، می‌توان گفت رشد اخیر بورس حاصل ترکیب چند عامل است.

بازارهای موازی

بازارهای موازی بر خلاف بورس امروز رفتاری متفاوت داشتند. قیمت طلا و ارز همزمان با رشد بورس صعود کرد. طلای ۱۸عیار بیش از ۲درصد گران شد و به بالای ۱۰میلیون تومان رسید. قیمت دلار به مرز ۱۱۱هزار تومان و بهای سکه طرح جدید به حدود ۱۱۱میلیون تومان رسید. کارشناسان بر این باورند که این رشدها عمدتا ناشی از فضای روانی و انتظارات کوتاه‌مدت بوده و احتمال کاهش آنها پس از فروکش کردن هیجانات وجود دارد.

کارشناسان اقتصادی در تحلیل این وضعیت بر اهمیت کنترل انتظارات تورمی تأکید دارند. عباس خندان، عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی، معتقد است اثر تحریم‌های جدید کمتر از تحریم‌های موج اول در ۱۵ سال گذشته است و فشار روانی آنها بر اقتصاد بیش از اثر واقعی‌شان است. او می‌گوید واردات طلا توسط بانک مرکزی می‌تواند به‌عنوان سپری در برابر فشارهای خارجی عمل کند. از سوی دیگر، حسین صمصامی، اقتصاددان و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس بر این باور است که تحریم‌های بازگشتی بیشتر جنبه هسته‌ای و موشکی دارند و تأثیر مستقیمی بر فروش نفت ایران ندارند. او اما هشدار می‌دهد که انتظارات تورمی باید به سرعت مهار شود وگرنه فشار روانی می‌تواند بر اقتصاد کشور غلبه کند.