این کالاها پرچم‌دار گرانی در شهریورماه شدند/ علت چه بود؟

تورم خوراکی‌ها در شهریور ۱۴۰۴ رکوردهای تازه‌ای به جا گذاشت؛  شاخص  نرخ این گروه به ۳۸۴٫۶ رسید. نان و غلات و محصولات کشاورزی  پیشتاز گرانی شدند. علت  رشد  بی‌مهار این محصولات چیست؟

تورم مواد خوراکی در شهریور ۱۴۰۴ تصویری روشن از وضعیت متزلزل بازار مواد غذایی کشور ترسیم می‌کند. بر اساس داده‌های ارائه‌شده از سوی مرکز آمار ایران، شاخص نرخ کالاها و مواد خوراکی با رسیدن به ۳۸۴٫۶ واحد نشان می‌دهد که موج گرانی همچنان ادامه دارد.

بنا بر این آمار، نرخ‌های  تورم  ماهانه ۳٫۸ درصد، نقطه‌به‌نقطه ۴۵٫۳ درصد و سالانه ۳۷٫۵ درصد همگی نسبت به مرداد رشد کرده‌اند؛ روندی که برای سبد معیشت خانوارها هشداردهنده است و نشانه‌های یک چرخه فزاینده فشار قیمتی را در خود دارد.

میوه و  خشکبار  پرچم‌دار بیشترین میزان تورم مواد خوراکی در شهریور

در میان اقلام مختلف، میوه و خشکبار پرچمدار تورم ماهانه بوده‌اند. سیدرضا نورانی، رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی، به تسنیم گفت: اخراج کارگران مهاجر افغان که در برداشت محصولات نقشی کلیدی داشتند، کاهش منابع آبی و سرمازدگی باغات در استان‌های آذربایجان، کردستان، ایلام و همچنین تنش‌های منطقه‌ای و جنگ‌های اخیر که زنجیره تأمین و بازار محصولات   کشاورزی     را مختل کرده است. مشکلات  زیرساختی همچون قطعی  برق  و افزایش هزینه‌های بسته‌بندی و حمل‌ونقل نیز این فشار را تشدید کرده‌اند.

نان و غلات سردمدار تورم مواد خوراکی نسبت به مدت مشابه سال قبل شدند.

اما داستان تورم مواد خوراکی فقط به میوه محدود نیست. نان و غلات با ثبت تورم نقطه‌به‌نقطه ۹۴٫۳ درصدی به بالاترین سطح افزایش نرخ رسیده‌اند؛ رقمی که نشان می‌دهد کالای استراتژیکی مانند نان، تحت تأثیر مستقیم افزایش هزینه‌های تولید و تورم عمومی قرار گرفته است. پس از نان، میوه و خشکبار در رتبه بعدی قرار دارند.

سبزیجات و حبوبات بیشترین افزایش نرخ سالانه را به خود اختصاص دادند.

سبزیجات و حبوبات هم بیشترین رشد سالانه را تجربه کرده‌اند. این رشد چشمگیر در شهریور ۱۴۰۴ را باید در همان چارچوبی تحلیل کرد که برای میوه و خشکبار مطرح شد؛ چراکه این محصولات نیز بخشی از سبد کشاورزی کشور هستند و به طور طبیعی از همان عوامل اثر می‌پذیرند. خشکسالی، کمبود منابع آبی، سرمازدگی و مشکلات زنجیره تأمین که پیش‌تر به عنوان دلایل جهش نرخ میوه بیان شد، بر تولید سبزیجات و حبوبات نیز سایه انداخته است.

داود رنگی، عضو اتاق بازرگانی ایران، هم پیش‌تر  گفته بود که کشاورزی کشور با عقب‌افتادگی عمیق در کل زنجیره تولید مواجه است. کاهش تولید کود شیمیایی به دلیل کمبود  گاز  نمونه‌ای از این چالش‌هاست؛ زمانی که پتروشیمی‌ها نتوانند به‌موقع کود تولید کنند، توزیع آن به کشاورزان با تأخیر انجام می‌شود و این در حالی است که مصرف   کود   باید دقیقاً در زمان مشخص انجام گیرد تا عملکرد محصول حفظ شود.

او یادآور شد که این مشکلات تنها به نهاده‌های شیمیایی محدود نمی‌شود. ضعف دانش و تکنولوژی در بخش کشاورزی، کمبود بارندگی و بحران آب از دیگر عواملی هستند که روند نزولی تولید را تشدید کرده‌اند. در نتیجه، عرضه سبزیجات و حبوبات به بازار کاهش یافته و قیمت‌ها رو به افزایش گذاشته است.

 این داده‌ها حاکی از آن است که کشاورزی ایران با ترکیبی از بحران‌های ساختاری و محیطی روبه‌روست. تغییرات اقلیمی که به  خشکسالی  و کاهش بارش منجر می‌شود، کاهش سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی که تولید را محدود کرده و فشارهای ژئوپولیتیک که هزینه‌های تأمین نهاده‌ها و حمل‌ونقل را بالا برده است.

در چنین شرایطی، سیاست‌های کوتاه‌مدت مانند واردات تنها در مقطعی می‌تواند نقش  مسکن  داشته باشد؛ در حالی که ثبات بلندمدت بازار نیازمند برنامه‌های جدی برای مدیریت منابع آب، حمایت از تولیدکنندگان داخلی و نوسازی زیرساخت‌های کشاورزی است.