احیای دریاچه ارومیه نیازمند تصمیمات سخت و اراده جدی است؛ روش‌های گذشته برای نجات ارومیه شکست خورده‌اند

عیسی بزرگ‌زاده سخنگوی صنعت آب کشور در نشست خبری امروز با اصحاب رسانه با ارائه آمار بارش‌ها افزود: سال آبی از اول مهر آغاز و تا پایان شهریور ادامه دارد آمارهای نهایی سال آبی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ نشان می‌دهد میزان بارش‌ها نسبت به سال گذشته و میانگین بلندمدت حدود ۴۰ درصد کاهش داشته است. این کسری قابل توجه است و در برخی استان‌ها مانند سیستان و بلوچستان هرمزگان بوشهر و خوزستان تا ۷۷ درصد عقب‌ماندگی بارشی مشاهده می‌شود در یزد تهران خراسان شمالی البرز اصفهان قم و کرمان نیز بین ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش بارندگی ثبت شده است.

وی با اشاره به وضعیت ورودی سدها اظهار داشت: ورودی آب به مخازن سدهای کشور در سال جاری ۲۴ میلیارد و ۶۹۰ میلیون مترمکعب بوده که نسبت به رقم ۴۲ میلیارد و ۴۶۰ میلیون مترمکعب سال گذشته کاهشی ۴۲ درصدی را نشان می‌دهد حجم کنونی مخازن ۱۸ میلیارد و ۷۶۰ میلیون مترمکعب است که نسبت به ۲۴ میلیارد و ۵۹۰ میلیون مترمکعب سال گذشته کاهشی معادل ۲۴ درصد دارد این ارقام هشداردهنده هستند و باید مورد توجه جدی قرار گیرند.

بزرگ‌زاده گفت: درصد پرشدگی کلی مخازن سدهای کشور هم‌اکنون ۳۶ درصد است و بسیاری از سدهای کلیدی کشور نظیر لار زاینده‌رود طالقان شهید رجایی استقلال دوستی کرخه و مارون با کاهش ورودی‌های شدید مواجه‌اند برای نمونه سد لار ۴۵ درصد نسبت به سال گذشته عقب است سد تهران ۷۴ درصد کاهش داشته است و زاینده‌رود در وضعیت نگران‌کننده‌ای قرار دارد.

وی با اشاره به وضعیت بحرانی آب تهران تصریح کرد: با احتساب حجم مرده سدهای تأمین‌کننده آب تهران مجموعاً ۲۵۸ میلیون مترمکعب ذخیره موجود است این عدد سال گذشته ۴۸۵ میلیون مترمکعب و در بلندمدت ۶۱۸ میلیون مترمکعب بوده است درصد پرشدگی سدهای تهران اکنون ۱۴ درصد است و این یعنی نسبت به پارسال ۲۷ میلیون مترمکعب و نسبت به میانگین بلندمدت ۳۶۰ میلیون مترمکعب عقب هستیم.

سخنگوی صنعت آب کشور ادامه داد درصد پرشدگی سدهای لطیان ۲۵ درصد طالقان ۴۱ درصد و لار فقط ۸ درصد است تنها سد طالبان به سطح مطلوب رسیده و باقی سدها هنوز فاصله زیادی با حجم مطلوب دارند این کاهش نشان‌دهنده تحقق دقیق پیش‌بینی‌های وزارت نیرو است که با خطای کمتر از ۱۰ درصد انجام شد.

وی در ادامه گفت: وضعیت بحرانی است اما هنوز آب در لوله‌ها جریان دارد این به معنای نبود بحران نیست ما دچار بحران آب هستیم و باید با صراحت این واقعیت را بیان کنیم خواهش ما از رسانه‌ها این است که در انتقال مفاهیم با ما همراه باشند و از واژه بحران استفاده کنند.

بزرگ‌زاده با رد برخی اتهامات مبنی بر مقصر دانستن مردم گفت: ادبیات وزارت نیرو هیچ‌گاه طلبکارانه نبوده است ما از مردم مدد می‌خواهیم چون سرنوشت آبی همه شهروندان به هم گره خورده است و رفاه یک نفر به معنای رفاه جمعی است ما با مردم صادقانه گفتگو می‌کنیم و نقش آن‌ها در مدیریت مصرف آب را ارج می‌نهیم.

وی با اشاره به بارش‌های ابتدای مهر گفت: تاکنون حتی به یک میلی‌متر هم نرسیده است و پیش‌بینی‌های معتبر داخلی و بین‌المللی حاکی از پاییز کم‌بارش و خشک است از این رو برنامه‌ریزی سخت‌گیرانه برای تأمین آب شرب و برنامه واقع‌بینانه برای کشاورزی ضروری است.

بزرگ‌زاده ادامه داد: فاز اول خط انتقال آب طالقان به تهران اجرا شده و فاز دوم نیز تا پایان مهر به بهره‌برداری می‌رسد اگرچه در مسیر اجرای پروژه در بلوار طالقانی کرج مشکلاتی وجود دارد اما با حمایت‌های ریاست محترم جمهور و نهادهای مسئول این طرح در حال تکمیل است.

وی همچنین به اقدامات اجرایی اشاره کرد از جمله کنترل هوشمند مصرف شیرآلات خانگی نصب کاهنده‌ها در منازل جریمه مشترکین پرمصرف و ارائه آموزش‌های ساده و مؤثر برای اصلاح الگوهای مصرف همچنین در حوزه کشاورزی همکاری نزدیکی با وزارت جهاد کشاورزی و سازمان هواشناسی آغاز شده تا مناطقی که بارندگی نخواهند داشت شناسایی و به کشاورزان اطلاع داده شود.

بزرگ‌زاده گفت: پتانسیل آب برای کشت پاییزه در کشور حدود ۵۰ میلیارد مترمکعب برآورد شده که با همکاری وزارت جهاد کشاورزی برنامه‌ریزی و محدودسازی مصرف برای فصل پاییز انجام شده است تصمیم برای زمستان نیز متناسب با شرایط در آینده اتخاذ خواهد شد.

وی درباره وضعیت دشت‌های کشور نیز هشدار داد: از ۶۰۹ دشت ایران ۴۲۷ دشت ممنوعه یا ممنوعه بحرانی هستند و بیش از ۳۵۰ دشت با پدیده فرونشست مواجه‌اند این پدیده به‌هیچ‌وجه قابل انکار نیست و تا زمانی که مصرف آب به‌ویژه در بخش کشاورزی اصلاح نشود وضعیت بهبود نخواهد یافت.

در پایان سخنگوی صنعت آب کشور به موضوع حق‌آبه هیرمند اشاره کرد و گفت: متأسفانه با وجود اعلام آمادگی رسمی دولت افغانستان برای اجرای معاهده ۱۳۵۱ در عمل همراهی لازم صورت نگرفته است سال گذشته تنها ۱۱۹ میلیون مترمکعب آب از هیرمند دریافت شد در حالی که میزان طبیعی آن باید بیش از ۸۲۰ میلیون مترمکعب باشد جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد کمک‌های فنی و مهندسی برای اصلاح مسیر سرریزهای بند کمال‌خان به طرف مسیر طبیعی هیرمند ارائه دهد.

بزرگ‌زاده با تأکید بر ضرورت واقع‌بینی در مواجهه با شرایط موجود گفت: امروز هیچ راهی جز مدیریت مصرف و همکاری عمومی وجود ندارد و اگر پاییز خشک ادامه یابد اقدامات سخت‌گیرانه‌تری اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.

سخنگوی صنعت آب همچنین در پاسخ به برنا گفت: دریاچه ارومیه، متأسفانه به نمونه کلاسیک و نماد روشن مدیریت نادرست منابع آب و کشاورزی در کشور تبدیل شده است. علیرغم هزینه‌های بسیار بالایی که در سال‌های گذشته برای احیای این دریاچه صرف شده، خروجی قابل قبولی حاصل نشده است. دلیل اصلی این ناکامی، عدم اجرای جدی بخش حیاتی برنامه‌های احیا بوده که همانا کاهش چهل درصدی مصارف آب در بخش کشاورزی است.

وی افزود:بر اساس برنامه مصوب، مقرر بود هم‌زمان با رهاسازی‌های برنامه‌ریزی‌شده از سدها و تأمین آب، میزان مصرف آب کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه نیز به شکل قابل توجهی کاهش یابد. اما نه‌تنها این هدف محقق نشد، بلکه در مواردی سطح زیر کشت افزایش نیز یافت. در چنین شرایطی، نمی‌توان به موفقیت روش‌های گذشته در احیای دریاچه امیدوار بود.

بزرگ‌زاده تصریح کرد:با این حال، از نظر فنی، دریاچه ارومیه هنوز قابل احیاست. اما نه با ادامه روند گذشته، بلکه با اجرای روش‌هایی جدید و قاطعانه. ضروری است که مسئولان احیای دریاچه ارومیه، از جمله ستاد احیا، نسبت به خروج زمین‌های کشاورزی کم‌بازده و بلندآب از مدار بهره‌برداری اقدام کنند و این کار باید با تأمین معیشت جایگزین برای کشاورزان همراه باشد.

وی همچنین خاطر‌نشان کرد:ابزارهای  اقتصادی و اجتماعی لازم برای این تغییر الگوی معیشت کاملاً قابل طراحی و اجرا هستند و ما آمادگی داریم این بسته‌های اجرایی را در اختیار نهادهای ذیربط قرار دهیم. اما این اقدام نیازمند اراده‌ای جدی است. با مصاحبه و سخنرانی نمی‌توان دریاچه ارومیه را نجات داد. این مسأله نیازمند کار میدانی، پیگیری شبانه‌روزی، و تصمیمات سخت است.

وی افزود:بر اساس ارزیابی‌های صورت‌گرفته، اگر ۳۱ هزار هکتار از اراضی کم‌بازده در ارتفاعات حوضه ارومیه آزاد شوند و حدود ۲۵ هزار هکتار از سطح زیر کشت یونجه با محصولات راهبردی‌تر از منظر امنیت غذایی جایگزین گردد، تنها از طریق این اقدام، ۴۷۵ میلیون متر مکعب آب در درون حوضه احیا خواهد شد.

بزرگ زاده تصریح کرد:اما اجرای این طرح، نیازمند قبول سختی‌های آن توسط تصمیم‌گیران و مردم محلی است. اگر این مسیر با شجاعت انتخاب شود، آینده دریاچه ارومیه همچنان قابل تغییر است. در غیر این صورت، ادامه مسیر فعلی تنها به اتلاف منابع و تکرار تجربه‌های شکست‌خورده خواهد انجامید.

انتهای پیام/