غزه و چشم‌انداز صلح و ثبات

جان انسان‌ها، بر هر چیز دیگری ارجحیت دارد. امروز، ادامه جنگ به معنای تهدید مستقیم جان انسان‌های بیشتری است، در حالی که پذیرش این طرح می‌تواند زندگی‌بخش باشد و دریچه‌ای به سوی آینده‌ای روشن بگشاید. نکته کلیدی در این طرح، پذیرش آن توسط اکثر کشورهای عربی و همچنین گروه حماس است. این اجماع نسبی نشان‌دهنده یک تحول اساسی در منظره سیاسی خاورمیانه است. به نظر می‌رسد تفکراتی که زمانی مانع هرگونه توافق می‌شد، در حال کمرنگ‌ شدن و جای خود را به عقلانیت و واقع‌بینی داده است. این پذیرش گسترده، سنگین‌ترین و ضروری‌ترین شرط برای موفقیت طرح را فراهم می‌آورد ایجاد یک دولت فلسطینی غیرمسلح که بتواند حاکمیت واقعی خود را در چارچوبی مشخص اعمال کند. مهم‌ترین دستاورد این صلح برای مردم فلسطین، بهره‌مندی از مواهب طبیعی و اقتصادی است که سال‌ها از آن محروم بوده‌اند. دسترسی آزاد به دریای مدیترانه، نه تنها یک حق جغرافیایی، بلکه شاهراهی برای تجارت، گردشگری و ارتباط با جهان خارج خواهد بود. مردم فلسطین، با استعداد و پشتکار مثال‌زدنی‌ای که دارند، می‌توانند با بهره‌گیری از این فرصت، به سرعت مسیر پیشرفت و توسعه را در پیش گیرند. شایان ذکر است که فلسطینیان از نظر سطح آموزش و مهارت، در بسیاری از حوزه‌ها از همسایگان عرب خود در سطح بالاتری قرار دارند. این سرمایه انسانی ارزشمند، اگر در فضایی باثبات و صلح‌آمیز قرار گیرد، می‌تواند به موتور محرک اقتصادی قدرتمندی برای کل منطقه تبدیل شود. اثرگذاری مثبت این صلح تنها به مرزهای فلسطین محدود نخواهد شد. ثبات در فلسطین به معنای ثبات در کل خاورمیانه است و می‌تواند زمینه‌ساز همکاری‌های اقتصادی و امنیتی بی‌سابقه‌ای بین کشورهای منطقه شود. با این حال، دستیابی به این آرامش، مستلزم پذیرش مسئولیت توسط تمام بازیگران است. امروز، همان کشورها و نهادهایی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم در ایجاد این خسارات نقش داشته‌اند، باید در سازندگی غزه همراهی کنند. در این میان، نقش ایالات متحده آمریکا به عنوان متحد اصلی اسرائیل، حیاتی است. واشینگتن باید از نفوذ خود برای کنترل رفتارهای تهاجمی اسرائیل استفاده کند و تضمین نماید که این رژیم به تعهدات خود در چارچوب توافق پایبند خواهد ماند. برای تضمین موفقیت این طرح، چند شرط اساسی غیرقابل اغماض است. نخست، اسرائیل باید به طور کامل و بدون قید و شرط، دست از تجاوز و اشغال‌گری بردارد. دوم، کشورهای عربی باید با سرعت و جدیت تمام، به سوی آبادانی غزه حرکت کنند و خرابی‌های به جای مانده از جنگ را ترمیم نمایند. در نهایت، این طرح در بلندمدت می‌تواند و باید به تشکیل یک دولت مستقل فلسطینی با حق حاکمیت کامل بینجامد. چنین نتیجه‌ای نه تنها آرمان دیرینه مردم فلسطین است، بلکه تنها ضامن واقعی برای آرامش خواهد بود. این طرح، اگر با خرد جمعی و اراده‌ای راسخ به پیش برده شود، می‌تواند جلوی زیاده‌خواهی‌های اسرائیل را بگیرد و فصل جدیدی در تاریخ پرآشوب خاورمیانه بگشاید؛ فصلی که در آن، کرامت انسانی و منطق، بر تنش و ویرانی چیره شده است.

فریدون مجلسی

کارشناس روابط بین‌الملل