جهان دیگر «قطب» ندارد / ساختار قدرت درهم‌تنیده شده است

ایسنا، «محمدجواد ظریف» وزیر خارجه پیشین ایران در هفتمین نشست «نظم جهانی و سیاست خارجی ایران» در موسسه ایراس سخنرانی کرد.

ظریف تأکید کرد که امروز دیگر جهان را نمی‌توان به صورت قطب‌های مشخص یعنی تک‌قطبی، دو یا چندقطبی دید و ساختارهای قدرت به‌شدت درهم‌تنیده‌اند به‌طوری که مفهوم «قطب» آن‌طور که قبلاً می‌شناختیم کارآمد نیست.

وزیر خارجه پیشین ایران با بیان اینکه «رفتار آمریکا امروز شبیه هژمونیِ کلاسیک نیست بلکه قلدری است»، گفته که آمریکا از قدرت قبلی‌اش به‌صورت مطلق برخوردار نیست اما هیچ کشوری هم قادر نخواهد بود همان جایگاه هژمونیک را به‌دست آورد و این افول نسبی، ناشی از تغییرات ساختاری در نظام بین‌الملل است.

او گفت: نتیجه نبودن جهان قطبی این است که نباید منتظر حمایت قطبِ مشخصی باشیم؛ همان‌طور که در جنگ اخیر مشخص شد، کسی تضمین حمایت کامل از یک طرف را نمی‌دهد و انتظار کمک خارجی بی‌اساس است.

وزیر خارجه پیشین ایران تصریح کرد: زندگی سیاسی و ملی ما دو نوع اسارت دارد: یکی اسارت به افتخارات گذشته و زندگی «آرزومحور» که صرف سرمایه‌گذاری روی آرزوها می‌شود، و دیگری تکرار شکست‌های گذشته که ما را به تکرار همان شکست‌ها محکوم می‌کند؛ هر دو مسیر نامطلوبند.

او معتقد است که اهداف آمریکا و رژیم صهیونیستی در منطقه گاهی همسو اما «همسان» نیستند؛ آمریکا دنبال کاهش هزینه‌های حضور خود در منطقه است و نه حتماً فروپاشی ایران، در حالی که اسرائیل از منظر امنیتی و استراتژیک ممکن است خواهان تضعیف یا تغییر گسترده‌تر ساختارهای منطقه‌ای باشد.

وزیر خارجه اسبق ایران همچنین گفت: ایران اکنون از منظر عملیات میدانی و بازدارندگی نشان داده که توان و اراده برخورد متقابل را دارد؛ ضربه‌زدن به اهداف در عمق امنیتی اسرائیل و خالی‌شدن پایگاه‌های اطراف ایران توسط آمریکا نشانه‌ای است از این‌که طرف مقابل قدرت پاسخ ایران را جدی می‌گیرد.

ظریف تأکید کرد: باید این وضعیت را تبدیل به سکوی پرش کرد و امتیازات را مجانی نداد؛ مهم نیست چند موشک زده شده بلکه مهم اصابت به هدف و نمایش توان است؛ با اعتمادبه‌نفس باید برای تعامل عزتمندانه پیش رفت و از ظرفیت‌های اکنون استفاده کرد.

وزیر خارجه پیشین ایران گفت: ایران اولین کشوری است که توانسته مرکز اسرائیل را با خطر مواجه کند یا حیفا و تل‌آویو را بزند و تلفات و آسیب بزند یعنی هم توان آن را دارد و هم اراده. اینکه آمریکا به ایران اعلام می‌کند که سه مرکز هسته ای ایران را می‌زنیم ولی همه پایگاه‌های اطراف ایران را خالی کردیم که ایران بزند را به عنوان یک بازی تصور نکنیم. ایران توانایی و اراده ای دارد که آمریکای قلدر دارای سلاح هسته‌ای وقتی می‌خواهد ایران را بزند پایگاه‌های خود را اطراف ایران خالی می‌کند چون می‌داند ایران اراده پاسخ دارد.

درباره سلاح هسته‌ای، ظریف یادآور شد که فتوای رهبر انقلاب درباره حرمت بمب هسته‌ای، هم مبنای مذهبی و هم مبنای راهبردی دارد. او خواستار صحبت در بستر واقعیت‌های عملی و توانمندی‌های واقعی شد و گفت داشتن بمب هسته‌ای معانی و پیامدهای مشخصی دارد که باید با دقت بررسی شود.

او موشک را مهم دانست اما مردم را مهم‌تر خواند و گفت: مردم، ایران را در قرن‌های گذشته نگه داشتند. برای این توان ارزش قائل شویم، بنابراین عامل عمده قدرت خود را حفظ کنیم.

ظریف با اشاره به اینکه «یکی از مسیرهای آن این است که مردم را از نظر اقتصادی تامین کنیم»، گفت: برای این کار سرمایه ایرانی برای ساخت ایران کافی است اما سرمایه نیاز به امنیت دارد که راه آن مقابله با رانت و فساد است. اولویت دوم تقویت بنیه نظامی است. مرحله سوم افزایش روابط با کشورهای منطقه است و اینکه اجازه ندهیم فاصله اهداف آنها و اسرائیل توسط خود ما پر شود. ضرورت دیگر اینکه گفت‌وگو کنیم. همین جنگ اخیر با گفت‌وگو تمام شد اما بهتراست این گفت‌وگو وقتی انجام شود که اهرم قدرت داریم.