خروج آمریکا از NPT واقعیت دارد؟

به گزارش پارسینه و به نقل از نشنال اینترست، آنها معتقدند کشورهای در حال توسعه از آن برای فشار آوردن به آمریکا در زمینه خلع سلاح استفاده می‌کنند، چین و روسیه از آن برای مخالفت با استقرار تسلیحات هسته‌ای آمریکا بهره می‌برند و هیچ‌کس آن را علیه واقعی‌ترین ناقضان، مانند کره شمالی اعمال نمی‌کند.

برخی پیشنهاد می‌دهند که بهتر است NPT را رها کرده و اجازه دهیم با بی‌اعتنایی و فراموشی از بین برود. این رویکرد به شرکت‌های صادرکننده تسلیحات هسته‌ای آمریکا آزادی عمل بیشتری می‌دهد و به آنها امکان رقابت برابر با چین و روسیه در بازارهای هسته‌ای را می‌دهد.

با این حال، نگاهی به تاریخ نشان می‌دهد که بی‌توجهی به پیمان‌های بین‌المللی هسته‌ای می‌تواند پیامدهای خطرناکی داشته باشد. مثال روشن آن کره شمالی است که در سال ۲۰۰۳ از NPT  خارج شد و آمریکا در همان ابتدا واکنش فوری نشان نداد. تنها پس از آزمایش بمب هسته‌ای توسط پیونگ‌یانگ، سازمان ملل تحریم‌هایی اعمال کرد. مشابه این مسئله در سال ۱۹۷۴ رخ داد، زمانی که هند (کشوری که عضو NPT نبود) بمب هسته‌ای آزمایش کرد و آمریکا در نهایت در سال ۲۰۰۵ محدودیت‌های تجاری هسته‌ای علیه دهلی نو را برداشت. حتی اسرائیل در سال ۱۹۷۹ پیمان محدودیت آزمایش‌های هسته‌ای را نقض کرد، اما آمریکا آن را نادیده گرفت و حتی توضیحی علمی برای آن ارائه داد.

با این سوابق، ساده است که تصور کنیم امروز هم می‌توان از پیمان چشم‌پوشی کرد، اما یک مشکل جدی وجود دارد: فعالیت‌های هسته‌ای ایران و کشورهایی که ممکن است آن را دنبال کنند!

وزیر انرژی آمریکا، کریس رایت، بر توقف تولید سوخت هسته‌ای توسط ایران تأکید کرده است و نماینده ویژه آمریکا در خاورمیانه، استیو ویتکوف، یادآور شده که تولید سوخت هسته‌ای «راه را برای تسلیحات هموار می‌کند». این سؤال مطرح است که آیا آمریکا تنها ایران را هدف قرار می‌دهد یا سایر کشورهای غیرهسته‌ای NPT مانند عربستان سعودی و کره جنوبی را نیز شامل می‌شود؟

در جریان مذاکرات NPT، برخی کشورها تلاش کردند حق دسترسی به چرخه کامل سوخت هسته‌ای را تضمین کنند، اما این پیشنهاد رد شد. هدف پیمان‌گذاران این بود که فعالیت‌های نزدیک به تولید بمب هسته‌ای را ممنوع کنند تا از گسترش تسلیحات جلوگیری شود. با این حال، آمریکا و متحدانش در گذشته بارها کوتاه آمده‌اند: در دهه ۱۹۸۰ اجازه دادند ژاپن و برخی کشورهای عضو EURATOM سوخت هسته‌ای تولید کنند و حتی در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران، به ایران اجازه دادند تولید سوخت هسته‌ای را ادامه دهد.

برخی منتقدان معتقدند که آمریکا باید به متحدان خود اجازه دهد به بمب یا فناوری نزدیک به آن دست پیدا کنند تا دشمنان خود را بازدارند. اما تاریخ نشان داده که حتی تلاش‌های گسترده برای بازدارندگی در دو جنگ جهانی نتوانست مانع تجاوز شود. افزایش شمار کشورهای هسته‌ای، نه تنها بازدارندگی را تضمین نمی‌کند، بلکه هزینه‌های موشکی و دفاعی را نیز افزایش می‌دهد.

راهکار منطقی و ایمن، تقویت پیمان NPT است. ترامپ در اولین گام، بر توقف غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران تأکید کرده است؛ اکنون باید این سیاست را ادامه دهد و در هر توافق آینده با کشورهای غیرهسته‌ای، منع تولید سوخت هسته‌ای را الزام‌آور کند. اجرای کامل NPT و نظارت دقیق بر کشورهای عضو می‌تواند از تبدیل شدن باشگاه هسته‌ای جهان به یک «جمعیت خطرناک» جلوگیری کند.

تقویت پیمان، پیام روشنی به دنیا ارسال می‌کند: قوانین بین‌المللی برای رعایت ساخته شده‌اند و تخطی از آنها هزینه‌بر است. این اقدام علاوه بر جلوگیری از گسترش تسلیحات، نشان می‌دهد که آمریکا و متحدانش متعهد به حفظ امنیت جهانی و جلوگیری از مسابقه مخرب تسلیحات هسته‌ای هستند.

در نهایت، پیمان NPT هنوز بهترین ابزار دولت ترامپ برای جلوگیری از یک مسابقه تسلیحات هسته‌ای خطرناک است. حفظ و اجرای دقیق آن، نه تنها امنیت ملی آمریکا را تضمین می‌کند، بلکه نظم بین‌المللی را نیز مستحکم نگه می‌دارد. جلوگیری از توسعه غیرقانونی فناوری هسته‌ای، به‌ویژه در مناطق حساس مانند خاورمیانه، می‌تواند جهان را از فجایع احتمالی ناشی از گسترش سلاح‌های هسته‌ای محافظت کند.