از «خوش‌رکاب» تا «سه در چهار»؛ نقش‌هایی که محمد کاسبی را در دل مردم جاودانه کردند

محمد کاسبی ـ بازیگر پیشکسوت سینما، تئاتر و تلویزیون ـ که صبح یکشنبه در ۷۴ سالگی درگذشت، از جمله هنرمندان باسابقه و تحسین‌شده‌ای بود که با وجود پرکاری در برخی ادوار فعالیت حرفه‌ای، در اغلب آثارش کار خود را با کیفیتی استاندارد عرضه می‌کرد و به همین دلیل آثار درخشان متعددی در کارنامه دارد.

این چهره بی‌حاشیه و خوشنام هنر هفتم، هرچند در دهه ۷۰ بیشتر با فیلم‌های سینمایی شناخته شد و جوایزی هم کسب کرد، ولی از دهه ۸۰ به بعد، بیشتر با آثار تلویزیونی‌اش در ذهن‌ها ماند؛ آثاری که گاه در قالب طنز و گاه در فضای جدی، ردپایی از اخلاق‌گرایی و ریشه‌های فرهنگی جامعه ایرانی را در خود داشتند و به بخشی از حافظه جمعی مخاطبان تلویزیون در کشورمان تبدیل شدند.

این گزارش در ادامه، مروری بر پنج سریال به‌یادماندنی محمد کاسبی دارد که در سال‌ها فعالیت هنری وی روی آنتن تلویزیون رفتند و خاطره ساختند.

«خوش‌رکاب» به‌یادماندنی در جنگ

اوایل دهه ۸۰ بود که یکی از سریال‌های شاخص محمد کاسبی به آنتن رسید؛ سریالی که هنوز هم در فهرست آثار کارنامه این بازیگر فقید، صدر را در اختیار می‌گیرد. این سریال کمدی ـ درام با درون‌مایه دفاع مقدسی که برای اولین بار در نوروز ۸۲ پخش شد، قصه راننده‌ای ساده‌دل و وطن‌دوست را روایت می‌کرد که علاقه بسیاری به کامیون خود داشت و برای سالم ماندن آن، حتی حاضر نبود با کامیونش به جبهه کمک کند.

«خوش‌رکاب» با محوریت سفرهای بین‌جاده‌ای و دغدغه‌های روزمره این راننده پیش می‌رفت، اما آنچه آن را خاص می‌کرد، حضور صمیمی و شیرین کاسبی بود، تا جایی که کاراکتر «تقی عشقی» به یکی از محبوب‌ترین شخصیت‌های تلویزیونی آن سال‌ها تبدیل شد؛ شخصیتی که در عین طنز، سرشار از احساس مسئولیت و تعلق خاطر به کشورش بود. این سریال را علی شاه‌حاتمی کارگردانی کرده بود.

بازگشت دوباره به نقش محبوب در «خوش‌غیرت»

مجموعه «خوش‌رکاب» سرآغاز دوره‌ای پرفروغ در کارنامه تلویزیونی این بازیگر بود که به فاصله کمی با سری دوم آن ادامه یافت. این سریال با عنوان «خوش‌غیرت» باز هم به نام کامیون محبوب «تقی عشقی» اشاره داشت که در فصل دوم، آن را با نام جدید «خوش‌غیرت» می‌خواند. او در فصل دوم که در ایام سقوط حکومت صدام می‌گذشت، برای کمک به مردم عراق به این کشور رفت.

هرچند این فصل نتوانست موفقیت سری اول را تکرار کند، اما همچنان به‌عنوان دنباله‌ای قابل قبول و محترم شناخته می‌شود. حضور مجدد زنده‌یاد کاسبی با همان لحن و شیوه بازی صمیمانه، باعث شد مخاطبان همچنان با این اثر ارتباط برقرار کنند.

قطب منفی قصه دینی «صاحبدلان»

سریال «صاحبدلان» به کارگردانی محمدحسین لطیفی که با محوریت ایمان و با داستانی مرتبط با قرآن ساخته شده بود و در ماه رمضان سال ۸۵ روی آنتن رفت، یکی از شاخص‌ترین سریال‌های دینی تاریخ تلویزیون در ایران به شمار می‌آید. زنده‌یاد محمد کاسبی در این اثر یکی از نقش‌های ماندگارش را ایفا کرد؛ شخصیت «جلیل جاویدیان» قطب مقابل شخصیت اصلی داستان که از جمله نقش‌های منفی کم‌شمار این بازیگر در تلویزیون هم محسوب می‌شود.

بازی پرجزییات کاسبی در این نقش مکمل در برابر بازیگرانی چون حسین محجوب و باران کوثری، از جمله عواملی بود که مجموعه «صاحبدلان» را به یکی از محصولات مهم مذهبی و رمضانی تلویزیون کشورمان بدل کرد.

عمو «رحمان» به‌یادماندنی «سه در چهار»

از کمدی‌های محبوب تلویزیون در نیمه دوم دهه ۸۰، می‌توان به سریال «سه در چهار» ساخته مجید صالحی اشاره کرد که پیش از این در مقام بازیگر، در «خوش‌رکاب» و «خوش‌غیرت» با محمد کاسبی همکاری کرده بود و این بار به عنوان کارگردان، از حضور این هنرمند پیشکسوت بهره برد.

در سریال «سه در چهار» که ماجرای شغل جدید خانواده دو باجناق را روایت می‌کرد، کاسبی بازیگر نقش «رحمان» بود؛ مردی جدی و کمی بداخلاق اما دلسوز، که در کنار بازیگرانی چون مهران رجبی، علی صادقی و مازیار (شهره) لرستانی، ترکیب جالبی ساخته بود. گرچه نقش او خیلی کمدی نبود، اما همین تضاد با دیگر شخصیت‌ها باعث ایجاد موقعیت‌های طنزآمیز جالبی می‌شد که سریال را به یکی از آثار محبوب دهه ۸۰ تبدیل کرد.

خاطره‌سازی در «سه دونگ، سه دونگ» با سیروس گرجستانی

در سریال «سه دونگ، سه دونگ» به کارگردانی شاهد احمدلو که در سال ۹۰ پخش شد، زنده‌یاد محمد کاسبی نقشی نسبتا کوتاه، اما مهم را ایفا کرد که از جمله نقش‌های متفاوت این بازیگر، به شمار می‌آید؛ مردی که به‌تازگی به ایران برگشته و در برابر شخصیت سنتی «نصرت عشقی» (مرحوم سیروس گرجستانی) کاراکتری فرنگ‌رفته و اصطلاحا مدرن داشت.

«سه دونگ سه دونگ» در زمان پخش با استقبال خوبی مواجه بود و نقش زنده‌یاد کاسبی نیز دیده شد، هرچند به خلاف بعضی آثار دیگر این هنرپیشه پیشکسوت نسبتا کوتاه بود.

منبع: ایسنا