زیر آسمان نارنجی عسلویه/ از پازن بیداری تا نار پایداری و شهری که هنوز نفس می کشد

اکنون یک هفته پس از اعلام رسمی کشف میدان گازی پازن گروهی از مسئولان شرکت ملی نفت ایران به همراه جمعی از خبرنگاران رسانه‌های رسمی کشور برای بازدید میدانی و بررسی جزئیات فنی این کشف تازه عازم منطقه عسلویه شدند.

پس از وقفه‌ای چندساله، پازن دوباره در فهرست اهداف اکتشافی نفت قرار گرفت
در بدو ورود نگاه بازدیدکنندگان بر گستره‌ای خشک و خاکی دوخته شد. میدانی که برخلاف بسیاری از میادین گازی جنوب در خشکی قرار دارد مزیتی مهم که در شرایط تحریم انتقال تجهیزات و توسعه زیرساختی آن را تسهیل می‌کند. زمین ناهموار دامنه‌های سنگی و شیب‌های پی‌درپی منطقه پیچیدگی زمین شناسی میدان را به خوبی نشان می‌داد. در زیر آفتاب تند جنوب گروه بازدید به سمت چاه نخست هدایت شد. جایی که نخستین نشانه‌های امید در مسیر اکتشاف ایران شکل گرفت.

در میانه بازدید سید محی الدین جعفری مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران در جمع خبرنگاران اظهار داشت: نخستین عملیات اکتشافی در میدان پازن به سال ۱۳۹۴ بازمی‌گردد. در آن زمان چاه اول تا عمقی حدود ۳۸۰۰ متر حفاری شد. با وجود کشف اولیه به سبب موانع عملیاتی ادامه کار متوقف گردید. وی افزود که پس از مدتی تأمل در رویکرد این منطقه به عنوان یک تارگت مجدد انتخاب شد و با ابزار دقیق‌تر و رویکرد علمی‌تر احیا شد.

جعفری ادامه داد چاه اول تا بخش بالایی سازند نار پیش رفت. سازندی که هم به عنوان مخزن و هم به عنوان لایه کپ نقش ایفا می‌کرد. اکنون در چاه دوم با حفاری در عمق بالاتر به سازندهای عمیق‌تری مانند دالان و فراقان رسیده‌ایم. وی همچنین تأکید کرد که میدان پازن بخشی از گروه زمین شناسی دهرم محسوب می‌شود که از سازندهایی چون کنگان نار دالان دالان زیرین و نهایتاً سازند فراقان تشکیل شده است. بخش‌های پیچیده و قدیمی‌ای که نیازمند دقت مهندسی است.

در جریان بازدید فضای میدان آرام اما پر از گفت‌وگو بود. هر خبرنگاری در گوشه‌ای با یکی از مدیران و کارشناسان صنعت نفت صحبت می‌کرد. از جزئیات سرمایه‌گذاری انجام شده تا زمان‌بندی ورود میدان به مدار تولید و نام پیمانکاران اصلی پروژه. کارشناسان حاضر توضیح می‌دادند که عملیات اکتشاف و حفاری چاه‌های پازن با همکاری شرکت‌های داخلی و با استفاده از تجهیزات بومی انجام شده است. به گفته مسئولان فنی مطالعات مرحله توسعه در حال نهایی شدن است و با تکمیل زیرساخت‌های دسترسی عملیات اجرایی از سال آینده آغاز خواهد شد. پس از بازدید میدان، نشست خبری با حضور اصحاب رسانه برگزار شد.

ذخایر نفت و میعانات گازی میدان پازن به ۲۳۷ میلیون بشکه درجا و ۷۴ میلیون بشکه قابل استحصال می‌رسد

پس از پایان بازدید میدانی از چاه اکتشافی خبرنگاران و مدیران شرکت ملی نفت ایران به سمت محل برگزاری نشست خبری حرکت کردند. ساختمانی اداری در فاصله‌ای حدود یک ساعته از میدان جایی میان تپه‌ها و جاده‌های صنعتی عسلویه. روابط عمومی شرکت ملی نفت در آغاز نشست ضمن خوش آمدگویی کوتاه به خبرنگاران و همکاران فنی بر نقش رسانه‌ها در انتقال درست واقعیت‌های صنعت نفت تأکید کرد. فضای جلسه آرام اما متمرکز بود. خبرنگاران پشت صندلی ها بودند. رکوردرها یکی یکی روشن شد و نگاه‌ها به تریبون اصلی دوخته شد. همه منتظر بودند تا مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران جزئیات کشف میدان پازن را از زبان خود بازگو کند. میدانی که حالا نامش در صدر خبرهای انرژی کشور قرار گرفته بود.

سید محی‌الدین جعفری با اشاره به ساختار زمین‌شناسی منطقه گفت: میدان پازن در ناحیه‌ای با ساختارهای پیچیده‌قواره‌ای و مرتفع واقع است. حفاری‌ها تا عمق ۴۶۰۰ متر انجام شد و دو سازند اساسی از دوران اول و دوم زمین‌شناسی برای اولین بار بررسی شدند. این اقدام منجر به کشف مهم گاز و نفت شد. حجم گاز قابل استحصال در این میدان حدود ۱۰ تریلیون فوت‌مکعب و نفت درجا حدود ۲۰۰ میلیون بشکه تخمین زده می‌شود که این میدان را در رده بزرگ‌ترین میادین مستقل خشکی کشور قرار می‌دهد.

وی تأکید کر:بر اساس برآوردها اگر هر دو فاز بهره برداری عملیاتی شوند تولید روزانه این میدان می‌تواند به ۵۶ میلیون مترمکعب گاز برسد. رقمی که معادل یک سوم کل تولید فعلی شرکت زاگرس جنوبی است. چنین حجمی می‌تواند نقش مهمی در کاهش ناترازی انرژی کشور داشته باشد.اگر یک فاز کامل برداشت شود، گاز میدان برای ۵۰ سال پاسخگوی نیاز کشور خواهد بود و اگر دو فاز عملیاتی شوند، تا ۲۵ سال امکان تأمین گاز کلان‌شهر تهران وجود دارد.

وی همچنین اعلام کرد: نفت این میدان سبک است با شاخص API حدود ۳۲، در حالی که میعانات گازی همراه آن بین ۴۶ تا ۵۰ قرار دارد؛ مجموع ذخایر نفت و میعانات همراه به ۲۳۷ میلیون بشکه درجا و ۷۴ میلیون بشکه قابل استحصال می‌رسد.

جعفری در ادامه به برنامه توسعه میدان اشاره کرد: قرارداد توسعه با مدت زمان ۴۰ ماه منعقد شده است، اما با توجه به حجم قابل توجه گاز، امکان بازنگری در آن وجود دارد. نقشه‌های زیرسطحی تا پایان سال تکمیل خواهند شد و مکان لوکیشن‌های توسعه تعیین خواهد شد. پس از احداث جاده دسترسی، حفاری توسعه‌ای آغاز می‌شود.

در بخش دیگری از سخنان خود، جعفری از فعالیت‌های گسترده اکتشاف در جنوب کشور خبر داد: سه دکل حفاری در استان‌های فارس و بوشهر فعال هستند؛ یکی در منطقه جهرم، یکی در تخته و یکی در دهنو از توابع شهرستان لامِرد. این مناطق جزو نواحی گازخیز کشور هستند و نتایج اولیه آن‌ها امیدوارکننده ارزیابی می‌شود.

۷۰ درصد از گاز قابل برداشت میادین زاگرس جنوبی استخراج شده است
سید محمود میرباقری مدیرعامل شرکت بهره برداری نفت و گاز زاگرس جنوبی گفت: این شرکت مسئولیت بهره برداری از ۱۰ میدان گازی و ۳ میدان نفتی در استان‌های فارس بوشهر و هرمزگان را برعهده دارد. که پس از سال‌ها تولید در این میادین اکنون حدود ۷۰ درصد از گاز قابل برداشت برخی میادین استخراج شده است و نیاز به پروژه‌های فشارافزایی به شدت احساس می‌شود.

میرباقری توضیح داد: تولید از میادین زاگرس جنوبی از سال ۱۳۷۱ آغاز شده و پس از بیش از سه دهه شرکت وارد مرحله‌ای شده است که بهسازی و تقویت فشار برای استمرار تولید ضرورت دارد. اولین ایستگاه فشارافزایی در سال ۱۳۸۸ افتتاح شد و اکنون با بهره‌گیری از تجربه پیشین پروژه‌های جدید فشارافزایی گسترده در دست اجراست تا ضریب برداشت از حدود فعلی ۵۰ درصد فراتر رود.

وی از فعالیت‌های اخیر شرکت سخن گفت: در هشت ماه گذشته بیش از ۱۸۲ هزار نفر ساعت تعمیرات اساسی روی خطوط لوله و تأسیسات انجام شده و بیش از ۲۲۰ عملیات بر روی چاه‌ها اجرا شده است. نتیجه این تلاش‌ها پایداری تولید در فصل سرد با میانگین تولید روزانه ۱۶۲ میلیون مترمکعب گاز و بیش از ۶۵ هزار بشکه میعانات بوده است.

میرباقری درباره میادین نفتی تحت پوشش شرکت اظهار کرد: در سه میدان نفتی صربستان ساعات‌آباد و قشم مجموعاً حدود ۱۷ هزار بشکه نفت در روز تولید می‌شود. او ابراز امید کرد که با پروژه‌های توسعه‌ای جدید تولید نفت نیز جهش یابد.

در خصوص میادین جدید او گفت میدان خارتن در همسایگی میدان خازن عملیاتی دشوار دارد اما عملیات تولید در آن با وجود شرایط سخت اقلیمی و فنی ادامه دارد. از سال ۱۴۰۰ توسعه میدان آغاز شده و به زودی وارد مدار تولید خواهد شد. وی افزود: تفاهم‌نامه توسعه میدان گردان با گروه صنعتی باختر به امضا رسیده و در میدان مدار نیز مطالعات توسعه‌ای با همکاری بخش خصوصی فعال شده است.

میرباقری تأکید کرد: تکمیل پروژه‌های توسعه‌ای و فشارافزایی می‌تواند ظرفیت تولید کشور را تا ۱۲۵ میلیون مترمکعب گاز افزایش دهد که علاوه بر تأمین انرژی پایدار اشتغالزایی منطقه‌ای و اثرات اقتصادی چشمگیری دارد. با تکمیل سه مناقصه هوشمند در سال جاری و بهره‌گیری از توان داخلی شرکت زاگرس جنوبی گامی بزرگ به سمت دیجیتالی سازی و هوشمندسازی عملیات برداشته است. این روند به ارتقای بهره‌وری کاهش هزینه و پایداری تولید در صنعت نفت و گاز منجر خواهد شد.

ایستگاه فشارافزایی میدان نار از تعطیلی زودهنگام این میدان جلوگیری کرد
پس از بازدید از میدان پازن و نشست خبری کاروان خبری شرکت ملی نفت ایران راهی میدان گازی نار شد. میدانی باسابقه که تاریخ آن به دهه ۱۳۵۰ بازمی‌گردد. سید محمود میرباقری مدیرعامل شرکت بهره برداری نفت و گاز زاگرس جنوبی در جریان این بازدید اظهار کرد: میدان نار در سال ۱۳۵۳ کشف و از سال ۱۳۶۸ وارد مدار تولید شد. تاکنون ۳۳ حلقه چاه در این میدان حفاری شده و از سال ۱۳۸۸ به دلیل افت فشار طبیعی مخزن ایستگاه تقویت فشار گاز به بهره برداری رسیده است.

وی افزود: از زمان راه اندازی این ایستگاه تاکنون حدود ۳٫۷۵ تریلیون فوت مکعب گاز برداشت شده که معادل بیش از ۸۰ درصد از حجم قابل استحصال میدان است. حدود ۱۵ تا ۱۶ درصد باقیمانده نیز طی سال‌های آینده تخلیه خواهد شد.

میرباقری تأکید کرد: اگر ایستگاه فشارافزایی در سال ۱۳۸۸ احداث نمی‌شد میدان نار باید سال‌ها پیش از مدار خارج می‌شد. ظرفیت اولیه ایستگاه ۳۸ میلیون فوت مکعب در روز بود اما در حال حاضر این رقم در فصل سرد سال به حدود ۱۸ میلیون فوت مکعب رسیده است.

وی درباره طرح‌های پیش رو اظهار داشت قراردادی با یکی از شرکت‌های داخلی برای انجام تغییرات فنی در کمپرسورها منعقد شده تا بتوان از آنها در فشارهای پایین‌تر نیز استفاده کرد. با اجرای این طرح امکان استمرار تولید برای پنج تا شش سال آینده فراهم خواهد شد و هدف ما دستیابی به بازیافت نهایی حدود ۸۴ درصدی از گاز میدان است.

میرباقری همچنین از برنامه‌ریزی برای استفاده از میدان نار در فاز ذخیره‌سازی گاز طبیعی خبر داد و گفت با توجه به زیرساخت‌ها چاه‌های آماده و ظرفیت کمپرسورها این میدان یکی از گزینه‌های اصلی ذخیره‌سازی گاز در آینده خواهد بود. مطالعات مقدماتی آغاز شده و پس از تخلیه مخزن بررسی‌های تخصصی ادامه می‌یابد.

وی افزود مطالعات مشابه در میدان کمان از چند سال پیش آغاز شده و در میدان تابناک نیز در حال انجام است. میدان دالان نیز در برنامه پنج ساله آینده تا سال ۱۴۰۸ قرار دارد.

مدیرعامل شرکت بهره برداری نفت و گاز زاگرس جنوبی در پایان گفت تولید فعلی شرکت حدود ۱۶۰ میلیون فوت مکعب در روز است و برای حفظ این روند پایدار توسعه ایستگاه‌های تقویت فشار و به‌روزرسانی تجهیزات در دستور کار قرار دارد. 

فلرینگ؛ شکاف میان شعار و واقعیت در سیاست‌های انرژی ایران

پس از بازدید از میادین پازن و نار کاروان خبرنگاران به عسلویه بازگشت. شهری که در دل خود دو چهره متضاد از صنعت و زندگی را جای داده است. در مسیر بازگشت هر چند صد قدم شعله‌های زرد و نارنجی فلرهایی دیده می‌شد که بی‌وقفه می‌سوختند. نشانه‌ای از هدررفت انرژی در قلب بزرگ‌ترین قطب گازی خاورمیانه. این در حالی است که طی سال‌های اخیر رئیس‌جمهور و مقامات ارشد وزارت نفت بارها بر ضرورت جمع‌آوری گازهای همراه و کاهش فلرینگ تأکید کرده‌اند اما واقعیت میدانی نشان می‌دهد که این پدیده هنوز بخش جدانشدنی از سیمای عسلویه است.

از دید اقتصادی استمرار سوزاندن گازهای همراه نه تنها به معنای اتلاف منابع ملی است بلکه بر اساس گزارش‌های رسمی شرکت ملی نفت سالانه معادل بیش از ۳ میلیارد دلار انرژی قابل استحصال از طریق فلرها به هوا می‌رود. این رقم با در نظر گرفتن نرخ فعلی گاز صادراتی می‌تواند منبعی برای ایجاد هزاران فرصت شغلی توسعه صنایع پایین دستی و تأمین مالی پروژه‌های محیط زیستی باشد. کارشناسان انرژی معتقدند که در شرایط تحریم و محدودیت ارزی هر مترمکعب گاز سوزانده شده در فلر به منزله از دست رفتن بخشی از توان صادراتی کشور است.

اما در ورای عدد و رقم عسلویه چهره انسانی خود را نیز دارد. شهری که در سایه توسعه صنعتی ساکنان و کارگرانش هر روز در معرض آلودگی‌های شدید زیست محیطی قرار دارند. پژوهش‌های انجام شده توسط مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت نشان می‌دهد غلظت ترکیبات آلی فرار و ذرات معلق در برخی نواحی عسلویه چندین برابر حد مجاز جهانی است. بر همین اساس کارکنان مستقر در برخی واحدهای پالایشی به دلیل آلودگی خونی ناشی از تماس مداوم با هیدروکربن‌های سبک امکان اهدای خون ندارند. این واقعیت بعد اجتماعی و انسانی بحران را به روشنی نمایان می‌کند.

از منظر سیاسی و مدیریتی نیز تداوم فلرینگ به یکی از مصادیق شکاف بین شعار و اجرا در سیاست‌های انرژی کشور تبدیل شده است. در حالی که دولت های گذشته طرح‌های متعددی برای جمع‌آوری گازهای همراه نفت به ویژه در میادین جنوب تعریف کرده و وعده داده است که تا پایان برنامه هفتم توسعه میزان فلرینگ به حداقل برسد اما کمبود زیرساخت‌های انتقال دشواری‌های مالی و ضعف هماهنگی میان شرکت‌های بهره‌بردار و بخش خصوصی اجرای این هدف را به تأخیر انداخته است.

نگهبانان بی‌ادعای جریان انرژی ایران
در این میان نباید از قهرمانان خاموش این سرزمین غافل شد. همان مهندسان و کارگرانی که در دل گرمای طاقت‌فرسای جنوب میان گرد و غبار و بوی تند گاز استوار و بی‌ادعا در خط مقدم تولید انرژی کشور ایستاده‌اند. آنها شب و روز در سخت‌ترین شرایط اقلیمی کنار شعله‌های آتش و زیر آسمان سوزان عسلویه برای پایداری جریان انرژی ایران تلاش می‌کنند. تلاشی که نه تنها حاصل مهارت فنی بلکه ریشه‌دار در ایمان به آینده و عشق به وطن است. کار در چنین محیطی آزمونی است از اراده و باور ملی و اینان بی‌هیاهو اما پرصلابت سربازان بی‌پرچم جبهه‌ای‌اند که استقلال انرژی ایران را پاسداری می‌کنند.

انتهای پیام/