همشهری‌آنلاین – پروانه بندپی: بی‌خوابی یا خواب بی‌کیفیت فقط مشکل بزرگسالان نیست؛ کودکان هم گرفتار آن می‌شوند و حتی باید زودتر و جدی‌تر پیگیری شوند. چون کودکان، به خصوص کودکان زیر ۷ سال، توانایی بیان درست احساسات، نگرانی‌ها و دردهایشان را ندارند و همین باعث می‌شود نشانه‌های بی‌خوابی در آنها گاه پنهان بماند.
بی‌خوابی در کودکان باعث می‌شود کودک زودرنج، بی‌حوصله و کم‌تمرکز شود و در یادگیری و رشد ذهنی‌اش اختلال ایجاد کند. از طرف دیگر، چون والدین هم خواب راحتی ندارند، دچار خستگی، اضطراب و تنش در رابطه با فرزندشان می‌شوند.
چرا کودکان دچار بی‌خوابی می‌شوند؟
دلایل بی‌خوابی شبانه کودکان متعدد است اما مهم‌ترین آنها عبارتند از اضطراب، اختلال بیش‌فعالی (ADHD)، سندرم پای بیقرار، آپنه خواب (با صدای بلندِ خروپف)، اختلال اوتیسم، آلرژی، آسم، عفونت گوش و نیز عوامل محیطی مانند دماهای شدید، نور و صداهای بلند، عوارض جانبی برخی داروها و حتی اختلال افسردگی.
پزشکان تاکید دارند که هر بی‌خوابی‌ای اختلال محسوب نمی‌شود و جای نگرانی ندارد ولی اگر نشانه‌های بی‌خوابی در کودک بیشتر از ۴ هفته طول کشید و فعالیت‌ها و توانایی‌های او را تحت تاثیر قرار داد، حتما باید از یک متخصص مثل روانپزشک کودکان یا روانپزشک عمومی کمک گرفت. چراکه خواب بی‌کیفیت می‌تواند روی رفتارهای کودک و رشد ذهنی او تاثیر بگذارد. همچنین موجب عدم تمرکز، ضعف حافظه، مشکل در یادگیری، افت سطح ایمنی بدن و افزایش استرس شود.
دکتر راضیه دهقانی، متخصص اعصاب و روان و روانپزشک در این زمینه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: «بی‌خوابی در کودکان دبستانی و پیش‌دبستانی (حدود ۳ تا ۹ سال) یکی از شایع‌ترین مشکلات خواب است و دلایل آن در بیشتر موارد ترکیبی از عوامل رفتاری، محیطی و هیجانی است، نه صرفاً جسمی.
به گفته دکتر دهقانی اضطراب، ترس از تاریکی، وابستگی به والدین موقع خوابیدن، برنامه خواب نامنظم، استرس‌های محیطی یا خانوادگی، تغذیه نامناسب در طول روز، عوامل محیطی مثل دمای نامناسب اتاق، نور زیاد و صداهای بلند، استفاده از وسایل الکترونیکی مثل تبلت و تلفن همراه در ساعات نزدیک خواب و همچنین عوامل جسمی و پزشکی (مثل آلرژی، آسم، رفلاکس معده، خارش پوستی، سندرم پای بیقرار، آپنه) مهم‌ترین علت‌های بی‌خوابی در کودکان هستند.
چطور بفهمیم کودک‌مان بی‌خواب شده؟
در روانپزشکی کودک، هر بی‌نظمی موقت و کوتاه‌مدت در خواب، لزوما بیماری یا اختلال محسوب نمی‌شود. به گفته دکتر دهقانی، «اگر اختلال خواب کودک بیشتر از ۳ بار در هفته تکرار شود، و بیشتر از یک ماه ادامه پیدا کند و همچنین باعث خستگی، تحریک‌پذیری، مشکلات تمرکز یا افت عملکرد تحصیلی او شود، یا کودک برای خوابیدن نیازمند والدین، تلویزیون یا گوشی باشد، در این صورت می‌گوییم کودک دچار بی‌خوابی (Insomnia) است و نیاز به بررسی و درمان دارد.
خیلی‌ها می‌پرسند از کجا بدانیم کودک دچار بی‌خوابی شده است؟ روانپزشکان می‌گویند خیلی ساده است؛ بی‌خوابی کودک یعنی یا خوابش دیر شروع می‌شود، یا در طول شب بارها بیدار می‌شود، نمی‌تواند بدون کمک دیگران بخوابد و این موارد روی حال و روزش در طول روز تأثیر می‌گذارد.
بیشتر بخوانید؛
درمان بی‌خوابی کودکان راه دارد؟
درمان بی‌خوابی کودکان معمولاً رفتاری و آموزشی است و در بیشتر موارد نیازی به دارو ندارد مگر در موارد خاص یا در حضور بیماری‌های زمینه‌ای. خوشبختانه بسیاری از مشکلات خواب کودکان با راهکارهای رفتاری و اصلاح عادات روزانه قابل حل است:
کنترل تغذیه و فعالیت روزانه: فعالیت بدنی کافی در طول روز به خواب عمیق‌تر در شب کمک می‌کند. از دادن خوراکی‌های حاوی کافئین مانند شکلات در ساعات پایانی روز خودداری کنید.
ایجاد یک برنامه خواب منظم و آرام‌بخش: تعیین ساعت خواب و بیداری ثابت حتی در روزهای تعطیل، به تنظیم ساعت بیولوژیک بدن کمک می‌کند. انجام فعالیت‌های آرامش‌بخش مانند حمام آب گرم، خواندن قصه یا گوش دادن به موسیقی ملایم هم برای خوابیدن به کودک آماده‌باش می‌دهد.
آموزش خواب مستقل: کودک باید کم‌کم یاد بگیرد خودش بخوابد. نه این که هر شب در تخت پدر و مادر بخوابد یا والدین را مجبور کند که شب در اتاق او بخوابند. والدین می‌توانند چند دقیقه کنار او بمانند تا آرام شود، اما بعد بهتر است اتاق را ترک کنند. اگر کودک بیدار شد، باید بدون بردن او به تخت والدین، کمک کرد در تخت خودش آرام بگیرد.
آماده‌سازی محیط خواب: اتاق خواب کودک باید تاریک، ساکت و با دمای مناسب باشد. استفاده از یک چراغ خواب با نور ملایم می‌تواند به کاهش ترس از تاریکی کمک کند.
قانون «نه» به صفحه‌نمایش: حداقل یک تا دو ساعت قبل از خواب، استفاده از تمام وسایل الکترونیکی را برای کودک ممنوع کنید.
گفتگو درباره نگرانی‌ها: زمانی را قبل از خواب به صحبت با کودک در مورد ترس‌ها و نگرانی‌هایش اختصاص دهید.[ ایده‌های خلاقانه‌ای مانند “عروسک نگرانی” که کودک مشکلاتش را برای آن تعریف کند، می‌تواند به تخلیه ذهنی او کمک کند.
درمان پزشکی در موارد خاص: اگر بی‌خوابی کودک ناشی از بیماری جسمی (مثل رفلاکس، آلرژی یا آپنه خواب) باشد.
مشورت با متخصص: اگر با رعایت همه این نکات، مشکل بی‌خوابی کودک همچنان پابرجا بود، مشورت با روانپزشک کودک یا متخصص خواب برای یافتن علت زمینه‌ای و درمان آن ضروری است. در برخی موارد خاص و فقط با تجویز پزشک ممکن است از مکمل‌هایی مثل ملاتونین برای کوتاه‌مدت استفاده شود.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : 0