میوه عناب؛ بایدها و نبایدهای مصرف

به گزارش برنا، دکتر «سیده معصومه تقی‌زاده» گفت: با فرا رسیدن فصل پاییز و افزایش شیوع بیماری‌های ویروسی و سرماخوردگی در بسیاری از خانواده‌ها، استفاده از داروهای گیاهی و جوشانده‌های خانگی برای تسریع روند بهبود بیماری افزایش می‌یابد و یکی از ترکیبات پرکاربرد در این زمینه عناب است؛ میوه‌ای که برای اهداف خوراکی و دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به‌ویژه در تسکین علائم سرماخوردگی نقش دارد.

او با بیان اینکه عناب به عنوان یک داروی گیاهی شناخته‌شده، به طور سنتی در درمان بی‌خوابی، افسردگی و کم‌خونی استفاده می‌شود، افزود: در سال‌های اخیر نیز تحقیقات علمی درباره مواد مؤثر و اثرات دارویی عناب، توجه فزاینده‌ای را به خود جلب کرده است؛ اگر در هنگام سرماخوردگی دچار گرفتگی صدا یا خشونت سینه شده باشید، شاید مصرف عناب به شما پیشنهاد شده باشد؛ عناب Ziziphus Jujuba گیاهی دارویی و خوراکی از خانواده‌  Ramnaceae است که در مناطق مختلف جهان از جمله منطقه مدیترانه و کشورهای اروپای جنوبی مانند اسپانیا، یونان و قبرس کشت می‌شود و در ایران نیز این گیاه در مناطق شمالی کشور پرورش یافته و به صورت خشک به وفور یافت می‌شود.

به گفته این کارشناس اداره فرآورده‌های طبیعی، سنتی، مکمل و شیر خشک، میوه‌ عناب منبع غنی از منیزیم، فسفر، پتاسیم، سدیم و روی است و پژوهش‌های علمی نشان داده است که عناب حاوی ترکیبات متنوعی از جمله کربوهیدرات‌ها، فیبر، پروتئین، چربی‌های مفید، ویتامین‌های ضروری و مواد معدنی است و در مقایسه با ساقه، ریشه و برگ‌های این گیاه، میوه‌ آن سرشار از ویتامین‌های A و C و اسید لینولئیک است. علاوه بر این، ترکیباتی مانند فلاونوئیدها، تری‌ترپنوئیدها، آلکالوئیدها، ساپونین‌ها، استرول‌ها و اسید لاکتیک در میوه‌ی عناب شناسایی شده است.

او با اشاره به خواص آنتی‌اکسیدانی قوی این ترکیبات که می‌تواند از سلول‌های بدن در برابر آسیب‌های اکسیداتیو محافظت کرده و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و التهابات مزمن را کاهش دهد، افزود:همچنین، به دلیل فیبر بالای عناب، این میوه می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم گوارش، کاهش قند خون، کمک به کنترل وزن و حتی اثرات مفیدی در بیماران مبتلا به دیابت نوع دوم داشته باشد.

دکتر تقی زاده استفاده از بخش‌های مختلف گیاه عناب مانند ریشه، پوست، شاخه، برگ و میوه را در طب گیاهی ایران و سایر کشورها، برای درمان بسیاری از بیماری‌ها از جمله تب، زخم، اسهال، درد، بی‌خوابی، بیماری‌های پوستی و زنان، التهاب، بیماری‌های کبد و کلیه، آسم، تنگی نفس، خونریزی و درد مفاصل مرسوم دانست و از جمله روش‌های معمول مصرف سنتی عناب را استفاده از جوشانده این گیاه عنوان کرد که به تنهایی یا همراه با گیاهان دارویی دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کارشناس اداره فرآورده‌های طبیعی، سنتی، مکمل و شیر خشک در معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز همچنین مصرف خیسانده عناب را از دیگر اشکال مصرف آن برشمرد که عناب خشک به‌تنهایی یا همراه با سایر ترکیبات، شب در مقداری آب قرار گرفته و صبح پس از صاف کردن مصرف می شود؛ برای تهیه شربت عناب نیز عناب خشک را در آب می‌جوشانند تا نرم شود، سپس آن را له کرده و صاف می‌کنند. مایع حاصل را با افزودن شکر دوباره می‌جوشانند تا غلیظ شود و هنگام مصرف، نیم استکان از شربت را در یک لیوان آب سرد حل کرده و می‌نوشند و در برخی فرآورده‌های دارویی صنعتی کاربرد دارد.

هشدارها و احتیاطات مصرف
دکتر تقی زاده گفت: هرچند تاکنون عوارض خاصی از مصرف عناب گزارش نشده است، اما برخی منابع توصیه می‌کنند که افراد با معده‌ حساس از مصرف زیاد آن خودداری کنند؛ چراکه ممکن است موجب نفخ معده شود و افراد با مزاج سرد نیز بهتر است عناب را همراه با مویز یا عسل مصرف کنند.

او با تاکید بر پرهیز از مصرف بالای عناب در افراد دارای غلظت خون بالا یا مشکلات انعقادی به دلیل وجود ویتامین K ادامه داد: همچنین، مصرف مقادیر زیاد و طولانی‌مدت ممکن است سبب احتباس سدیم، کاهش پتاسیم و افزایش فشار خون شود و بر اساس منابع کهن نیز مصرف طولانی‌مدت این میوه ممکن است با کاهش میل جنسی یا کاهش اسپرم در مردان همراه باشد، اما این عارضه با مصرف همزمان عسل برطرف می‌شود.

کارشناس اداره فرآورده‌های طبیعی، سنتی، مکمل و شیر خشک در معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز اضافه کرد: در مجموع، با وجود تمام خواص ارزشمند، توصیه می‌شود از مصرف خودسرانه یا بیش از اندازه عناب بدون مشورت با پزشک یا داروساز خودداری شود، چرا که پژوهش‌ها در مورد عوارض احتمالی این گیاه همچنان در حال انجام است.