تصاویر؛ غار باستانی سوراخ سوراخ شد

سیاوش آریا، کُنشگر و پژوهشگر میراث فرهنگی به ایسنا گفت: یکی از یادگارهای مهم و ارزشمند فرهنگی کشور که از اهمیت بالایی در شناخت تاریخ ایران برخوردار است و نزد کارشناسان و پژوهشگران جایگاه ویژه‌ای در مطالعه‌های تاریخی و پژوهش‌های باستان‌شناختی و میان‌رشته‌ای دارد، اِشکَفت‌های تاریخی است که با نام غار آن‌ها را می‌شناسیم.

برخی از این اِشکفت‌ها زیستی به بلندای تاریخ دارند و از هزاران سال پیش انسان‌های نخستین در آن زندگی می‌کرده و آیین و آداب خویش را در همان اِشکفت‌ها برگزار می‌کردند. برخی از اِشکفت‌ها بر پایۀ داده‌های باستان‌شناختی و اَبزارهای به دست آمده در آن‌ها، از آنِ دوران پیش از تاریخی و یا تاریخی هستند که به شناخت بیشتر ما از این دوران کمک به سزایی خواهند کرد. با این همه، بیشتر این اِشکفت‌ها وضعیت خوبی از نظر حفاظت و نگهداری ندارند و مورد دست ‌درازی سودجویان اَموال تاریخی و فرهنگی و قاچاقچیان قرار گرفته و آسیب جدی به آن‌ها وارد شده است.

او افزود: یکی از این اِشکفت‌ها که در یکی از روستاهای شهرستان سِپیدان قرار دارد و از وضعیت حفاظتی و نگهداری بدی برخوردار است، مورد دست‌درازی سوداگران اَموال تاریخی و فرهنگی و قاچاقچیان به بهانه‌های یافتن گنجی که وجود خارجی ندارد، قرار گرفته و سودجویان به جان آن افتاده و کف اِشکفت را سوراخ سوراخ کرده و آسیب های برگشت‌ناپذیری را به آن وارد کرده اند. باید دانست که سودجویان ده‌ها حفاری غیرمجاز در کف این غار انجام داده‌اند. بدتر آن‌که رحمی به سنگ‌های طبیعی درون اِشکفت نکرده و آن‌ها را نیز شکسته و نابود کرده‌اند. همچنین کنار دیواره‌های اِشکفت را با ابزار و آلات حفاری خُرد کرده و شکسته‌اند.

این کنشگر میراث فرهنگی گفت: آنچه در خُور نگرش بوده، این است که راه‌یابی و دسترسی به غار مورد نظر سخت و دشوار بوده و روشن نیست که سودجویان چگونه و با چه اَنگیزه‌ای دست به حمل وسایل سنگین و اَبزار و آلات حفاری زده‌اند. همچنین برای دستیابی به این اِشکفت باید از کنار روستا گذشت و چگونه دِهیاری روستا که مسئولیت حفاظت و پاسداری از یادمان‌های تاریخی را بر دوش دارد با توجه به سر و صدای ابزارهای حفاری، متوجه موضوع نشده است.

آریا در ادامه اظهار کرد: جستار دیگری که باید مورد نگرش قرار گیرد، موضوع تاریخی بودن اِشکفت و  دیگر یادمان‌های تاریخی درون آن است، از اُستودان (جای نگهداری استخوان مردگان در ایران باستان) ساسانی و هاون سنگی گرفته تا سنگ نبشتۀ اسلامی درون اِشکفت که همگی بر ارزش بیش از پیش این اِشکفت تاریخی افزوده و آن را دارای اهمیت بیشتری به ویژه از دید حفاظتی می‌کند.

این کنشگر میراث فرهنگی افزود: از دیگر دست‌درازی‌ها و آسیب‌های واردشده در این اِشکفت تاریخی، انبوه یادگاری‌نویسی‌ها با رنگ است که سبب خَدشه‌دار شدن چشم‌اَنداز و یادمان تاریخی و آسیب جدی به آن شده است.

به گفته سیاوش آریا، این اِشکفت (غار) تاریخی در بلندای ۳۰ متری و در دامنۀ شیبدار کوه، و در شهرستان سپیدان به مرکزیت اَردکان در ۸۰ کیلومتری غرب شهر شیراز قرار دارد و ورودی آن در گوشۀ زاویه‌دار کوه است و از کف دره پیدا است. این اِشکفت در کل، طبیعی و آبشاری فصلی در کناره‌های آن پدیدار بوده که چندین دهه است، خشک شده. با این همه، اِشکفت دارای بخش‌های دستکند و سازه‌های الحاقی است. سفال‌های درون و پیرامون اِشکفت [براساس نظر کارشناسان میراث فرهنگی] از دوران تاریخی تا اسلامی را در برمی‌گیرد.

منبع: ایسنا