آیا پوتین در حال میانجیگری میان ایران و سوریه است؟

عصر ایران ؛ رضا غبیشاوی – آیا پوتین میان ایران و دولت جدید سوریه هم میانجیگری می کند؟ هنوز به طور رسمی مطلبی اعلام نشده اما رفت و آمدها میان تهران و مسکو، این موضوع را تقویت می کند.

روز چهارشنبه گذشته 23 مهر ماه احمد الشرع رئیس جمهوری موقت سوریه در سفر رسمی به مسکو برای اولین بار با ولادیمیر پوتین رئیس فدراسیون روسیه دیدار و گفتگو کرد. این نخستین دیدار یک رهبر سوریه با پوتین بعد از سقوط حکومت بشار اسد و فرار او به روسیه است. 

 یک روز بعد از این (پنجشنبه)، علی لاریجانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در سفر چند ساعته به مسکو با پوتین دیدار و پیام رهبری را تقدیم وی کرد.

5 روز بعد از دیدار پوتین – الشرع در کرملین، این بار نماینده پوتین در امور سوریه روز دوشنبه به تهران آمد. “الکساندر لاورنتیف” نماینده ویژه رئیس فدراسیون روسیه در امور سوریه با وزیر خارجه ایران عباس عراقچی دیدار و گفتگو داشت.

او قرار بود همان دوشنبه با لاریجانی هم دیدار کند که به نظر می رسد برنامه های فشرده وی به هنگام دیدار با همتای عراقی (قاسم الاعرجی) ، دیدار با فرستاده روسی را به امروز سه شنبه واگذار کرده است.

این رفت و آمدها میان دمشق و مسکو و تهران، گمانه زنی ها را درباره میانجیگری روس ها میان ایرانی ها و سوری ها پررنگ کرده است.

چرا که اولا در حال حاضر مسکو با دو طرف (ایران و سوریه) رابطه خوبی دارد. 

ثانیا روسیه از وزن و جایگاه مناسب بین المللی و در روابط با کشورهای منطقه برای چنین میانجیگری برخوردار است. تقریبا هیچ کشوری در منطقه مثل روسیه چنین روابط و جایگاهی ندارد.

قابل حدس است موضوع نخست میانجیگری ازسرگیری روابط دیپلماتیک میان ایران و سوریه باشد. در اولویت دوم نیز تعیین تکلیف روابط و منافع اقتصادی میان دو کشور است.

با سقوط حکومت بشار اسد در حملات مخالفان مسلح در آذر ماه گذشته (1403) روابط دو کشور ایران و سوریه قطع شد. همزمان با این حادثه، سفارت ایران در دمشق، تخلیه و تعطیل شد. بعد از آن ساختمان سفارت ایران مورد حمله افرادی قرار گرفت و بخش هایی از آن آسیب دید. در حادثه جداگانه و مبهم هم یکی از کارکنان ایرانی سفارت که مقیم دمشق بود در شلیک افراد مسلح در دمشق، کشته شد.

بعد از سقوط حکومت اسد و قطع روابط، دولت جدید سوریه متشکل از مخالفان مسلح سابق، ورود شهروندان ایرانی به سوریه را ممنوع اعلام کرد. روابط اقتصادی ایران و سوریه نیز قطع شد. از جمله ایران ارسال نفت خام برای پالایشگاه بانیاس سوریه را متوقف کرد.

این در حالی است که دولت ایران سفارت سوریه در تهران را تعطیل نکرده است. 

شمار زیادی از شهروندان سوریه به دلیل ارتباطات خانوادگی، فعالیت های اقتصادی یا تحصیل در ایران ساکن هستند. شمار زیادی از دانشجویان سوری در دانشگاه های ایران تحصیل می کنند.

همچنین تا قبل از سقوط بشار اسد، شمار زیادی از ایرانی ها در سوریه به دلایل مختلف از جمله فعالیت اقتصادی، ارتباطات خانوادگی یا تحصیل در دانشگاه های سوریه مقیم بودند.

تعدادی از شرکت های دولتی و خصوصی ایرانی نیز در سوریه مشغول اجرای طرح های اقتصادی بودند.  

“الکساندر لاورنتیف” نماینده ویژه رئیس فدراسیون روسیه در امور سوریه با وزیر خارجه ایران عباس عراقچی دیدار و گفتگو داشت.

علاوه بر این ایران و سوریه دارای قراردادها و طرح های مشترک اقتصادی و روابط تجاری هستند که سرنوشت آنها در هاله ای از ابهام است. ایران صادرکننده نفت و برخی محصولات نفتی برای سوریه بود. 

روسیه هم مثل ایران در گذشته روابط نزدیک با دولت بشار اسد داشت. دو کشور در بحران و جنگ داخلی سوریه که از سال 2011 شروع شد از دولت بشار اسد حمایت می کردند.

تهران و مسکو همچنین به درخواست دولت سوریه به ریاست بشار اسد، به این کشور نیروی نظامی اعزام کرده بودند.

به نظر می رسد میانجیگری میان ایران و سوریه نیز به پرونده های واسطه گری پوتین اضافه شده است.

هم اکنون روسیه میان ایران – امریکا و ایران – اسرائیل، دست به میانجیگری یا حداقل تبادل اطلاعات زده است. قبل از این هم خبرهای غیررسمی و تایید نشده ای از نقش روسیه در میانجیگری میان ایران و بحرین منتشر شده بود. 

روابط دیپلماتیک ایران با سه کشور بحرین، امریکا و سوریه قطع است. همزمان، ایران و اسرائیل یکدیگر را به رسمیت نمی شناسند و دشمن شماره 1 یکدیگر هستند و خرداد ماه گذشته وارد جنگ 12 روزه شدند.