معمای میسوفونیا؛ ذهن انعطاف‌ناپذیر احتمالاً عامل بیزاری از برخی صداها است

بیزاری از صداها فراتر از یک حساسیت ساده است. اکنون، پژوهشگران ریشه‌های این پدیده را در پیوند پیچیده‌ی میان ذهن و هیجان‌های ما یافته‌اند.

شنیدن فقط وظیفه‌ی گوش نیست، بلکه بخشی از سازوکار عمیق‌تر ذهن و احساس ما محسوب می‌شود. میان شنوایی، هیجان و شناخت، پیوندی پیچیده وجود دارد و برای درک آن، دانشمندان سراغ اختلالی به نام میسوفونیا یا همان اختلال صدابیزاری رفته‌اند؛ حالتی که در آن فرد به برخی صداهای خاص واکنش احساسی شدید نشان می‌دهد.

اگر تا به حال از صدای جویدن، کلیک مداوم و یا حتی تیک‌تاک ساعت بی‌دلیل به خشم آمده‌اید، شاید گوشه‌ای از تجربه‌ی افراد مبتلا به میسوفونیا را درک کرده باشید.

پژوهشگران می‌گویند واکنش شدید هیجانی به صداهای خاص، ممکن است ریشه در یک ویژگی شناختی عمیق‌تر داشته باشد: کاهش انعطاف‌پذیری ذهنی در پردازش اطلاعات احساسی. براساس مطالعه‌ای تازه از دانشگاه لنکستر در بریتانیا که نتایج آن در وب‌سایت کانورسیشن گزارش شده است، افراد مبتلا به میسوفونیا ممکن است در جابه‌جایی تمرکز بین محرک‌های هیجانی و غیرهیجانی دچار مشکل باشند؛ مهارتی که از آن با عنوان انعطاف‌پذیری هیجانی یاد می‌شود.

در پژوهش، ۱۴۰ بزرگسال با میانگین سنی ۳۰ سال، با درجات مختلفی از علائم میسوفونیا، در یک آزمون ترکیبی حافظه و ارزیابی احساسی شرکت کردند و نتایج، ارتباطی معنادار میان شدت بیماری و کاهش دقت در انجام وظایف احساسی را نشان داد.

در آزمایش از شرکت‌کنندگان خواسته شد در آزمونی که ترکیبی از وظایف حافظه و تشخیص احساسات بود، شرکت کنند. در آزمون به‌جای صدا از تصاویر استفاده شد و افراد باید بین یادآوری جزئیات و ارزیابی محتوای احساسی تصاویر جابه‌جا می‌شدند. نتایج نشان داد هرچه شدت میسوفونیا بیشتر باشد، دقت افراد در انجام وظایف احساسی کاهش می‌یابد که نشانه‌ای از کاهش انعطاف ذهنی هنگام پردازش محرک‌های هیجانی است.

یکی از یافته‌های جالب‌توجه پژوهش، ارتباط میسوفونیا با نشخوار فکری بود. پرسش‌نامه‌ها نشان دادند افرادی که علائم شدیدتری از میسوفونیا داشتند، تمایل بیشتری به غرق‌شدن در افکار منفی تکرارشونده درباره‌ی گذشته، حال یا آینده از خود نشان می‌دادند. البته پرسش‌نامه‌ها مستقیماً درباره‌ی میسوفونیا نبودند، بلکه گرایش کلی فرد به ماندن در چرخه‌ی تفکر منفی را می‌سنجیدند.

نشخوار فکری یکی از ویژگی‌های مشترک در اختلال‌هایی مانند اضطراب، افسردگی و وسواس فکری‌عملی است. این ارتباط نشان می‌دهد که میسوفونیا ممکن است صرفاً واکنش به صدا نباشد، بلکه با الگوهای کلی پردازش هیجان در مغز پیوند خورده باشد.

برای افراد مبتلا به میسوفونیا، شنیدن صداهای محرک تنها آزاردهنده نیست، بلکه می‌تواند واکنش فیزیولوژیک «جنگ یا گریز» را در بدن فعال کند و به خشم، انزجار یا اضطراب شدید منجر شود. این وضعیت در موارد حاد، زندگی اجتماعی و روابط فردی را به شدت تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، چرا که فرد برای پرهیز از این صداها، خود را منزوی می‌کند.

البته، پژوهشگران تأکید می‌کنند که یافته‌های آن‌ها نه رابطه‌ی علت و معلولی، بلکه همبستگی را نشان می‌دهد. هنوز نمی‌توان با قاطعیت گفت که آیا کاهش انعطاف‌پذیری ذهنی باعث میسوفونیا می‌شود یا برعکس. با‌این‌حال، نتایج می‌تواند گامی مهم در جهت درک بهتر این اختلال کمتر شناخته‌شده و بهبود روش‌های تشخیصی و درمانی در آینده باشد.

مطالعه با محدودیت‌هایی نیز همراه بود، از جمله تازگی ابزار آزمون و استفاده از تصاویر به جای محرک‌های صوتی که پژوهشگران در مطالعات آینده باید به آن‌ها بپردازند. همچنین، فقدان آزمون کنترل برای مقایسه‌ی جابه‌جایی بین وظایف احساسی و غیر‌احساسی نیز از دیگر ضعف‌های پژوهش بود.

در پایان، پژوهشگران می‌گویند میسوفونیا همچنان حوزه‌ای کمتر شناخته‌شده در علوم اعصاب و روان‌شناسی است. هنوز مشخص نیست این اختلال در جهان تا چه حد شایع است و تحقیقات درباره‌ی درمان آن در مراحل اولیه قرار دارد. حتی در مورد اینکه باید آن را در کدام دسته از اختلال‌های روانی جای داد، اجماع علمی وجود ندارد.

برای کسانی که با میسوفونیا زندگی می‌کنند، این وضعیت می‌تواند زندگی روزمره را مختل کند. درک بهتر از تنوع تجربه‌های شنوایی انسان، می‌تواند کلید فهم نحوه‌ی پردازش صدا در مغز و یافتن روش‌های مؤثر برای کاهش رنج ناشی از آن باشد.

منبع: زومیت