هوش مصنوعی قربانی بازی‌های اداری

اباذر کریمی پنابندانی – عضو شورای ملی هوش مصنوعی- جهان با شتابی بی‌سابقه درحال پیشروی به سوی اقتصاد هوش مصنوعی است، ما اما همچنان درگیر تصمیم‌هایی هستیم که نه تنها مسیر را روشن نمی‌کنند، بلکه با تکرار اشتباهات ساختاری، زمان و انرژی کشور را از بین می‌برند. چندی پیش، «سازمان ملی هوش مصنوعی» که می‌توانست به‌عنوان مرجع اصلی سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و هماهنگی ملی در این حوزه عمل کند، منحل شد و به‌جای آن، «ستاد هوش مصنوعی» شکل گرفت. اما هنوز این ستاد فرصت نیافته بود مأموریت و ساختار خود را تثبیت کند که مجلس شورای اسلامی در تصمیمی تازه، دوباره تشکیل «سازمان هوش مصنوعی» را تصویب کرد.

این رفت و برگشت‌های اداری و ساختاری، نه‌تنها کمکی به پیشرفت نمی‌کند، بلکه نتیجه‌ای جز اتلاف وقت، بی‌اعتمادی و بی‌انگیزگی فعالان این حوزه ندارد. هوش مصنوعی، یک فناوری نیست که با تغییر نام نهادها رشد کند؛ بلکه نیاز به ثبات در تصمیم‌گیری، تداوم در اجرا و اعتماد به متخصصان دارد.

هر بار که یک ساختار منحل و ساختاری دیگر جایگزین می‌شود، ماه‌ها یا حتی سال‌ها از دست می‌رود. کارشناسانی که می‌توانستند در پروژه‌های ملی فعال باشند، دلسرد می‌شوند و استعدادهای خلاق به‌تدریج به بخش‌های غیردولتی یا حتی خارج از کشور مهاجرت می‌کنند.

از سوی دیگر، این چرخه بی‌پایان تشکیل و انحلال نهادها، زمینه‌ساز ایجاد نهادهای موازی شده است. هر دستگاه و سازمانی تلاش می‌کند برای خود «ستاد هوش مصنوعی» تأسیس کند و نتیجه تعدد مراکز تصمیم‌گیری، سردرگمی بخش خصوصی و هدررفت منابع ملی است.

درحالی‌که باید تمام ظرفیت‌های علمی، صنعتی و سیاست‌گذاری کشور در یک مسیر واحد و شفاف حرکت کنند، امروز شاهد پراکندگی تصمیم‌ها و گاه رقابت‌های بی‌ثمر میان نهادهای مختلف هستیم.

اکنون زمان آن رسیده است که تصمیم‌گیران کشور به پایداری تصمیمات و ثبات مدیریتی بیندیشند. هوش مصنوعی، فرصتی تاریخی برای توسعه و اقتدار ملی ایران است، اما اگر همچنان در گرداب اختلاف‌نظرهای اداری و بازی‌های ساختاری گرفتار بمانیم، این فرصت به‌سادگی از دست خواهد رفت. باید بپذیریم که مسیر توسعه‌ هوش مصنوعی از «اعتماد به نیروهای متخصص، هم‌افزایی میان نهادها و برنامه‌ریزی بلندمدت» می‌گذرد؛ نه از تکرار تصمیم‌هایی که فقط نام‌ها را عوض می‌کند.