همشهری آنلاین – محمد سرابی: نگرانی‌هایی که به شکل اضطراب از تک تک افراد به کل جامعه سرایت کرده است. بنا به آماری که از قول سازمان بهداشت جهانی منتشر شده، ایران پنجمین کشور در فهرست کشورهایی است که بیشترین میزان اضطراب را دارند. در سال‌های قبل آمارهای دیگری هم در این‌باره اعلام شده است که درباره افزایش اضطراب و افسردگی یا به بیان دیگر درباره افزایش اختلال روانی هشدار می‌دهد.
مادر بیماری‌های روانی
یک ماه قبل نتایج تازه‌ترین پیمایش ملی سلامت روان نشان داد بیش از یک‌چهارم ایرانیان به اختلالات روانی مبتلا هستند. علیرضا شریفی یزدی، فوق‌دکترای روانشناسی اجتماعی در این‌باره به همشهری می‌گوید: «اینکه جامعه ما نسبت به نُرم جهانی اضطراب بیشتری دارد هم با پژوهش‌های علمی و هم با مشاهدات میدانی دیده می‌شود. ما در خاورمیانه، آسیا و جهان یکی از پر اضطراب‌ترین کشورها هستیم و اضطراب مادر همه بیماری‌های روانی از افسردگی و وسواس و اختلال‌های خلقی و … است.»
او دلیل افزایش اضطراب را اینطور شرح می‌دهد: «در ۴ – ۵ دهه اخیر در التهاب اجتماعی سیاسی اقتصادی به سر بردیم که نمونه آن تورم دو رقمی برای بیش از ۴ دهه است. مسائل اقتصادی منبع اضطراب است. از طرف دیگر. این حجم اضطراب که تولید و پمپاژ و دریافت می‌شود در میان مردم باعث پیامدهایی است که یکی از آن‌ها خشم است.»
شریفی یزدی با اشاره به اینکه اضطراب، خشم و خشونت معانی متفاوتی دارند، تاکید می‌کند: «در جامعه ما خشم خیلی زیاد است و در کلام و صحبت مردم این را می‌بینید. وقتی با ترافیک شدید شهری روبه‌رو می‌شویم، خشمگین هستیم اما این خشم زمانی که به رفتار تبدیل شود پرخاش و بعد از آن خشونت نام دارد.»
خشم یا افسردگی
همه مردم مسیر تبدیل اضطراب به خشم را طی نمی‌کنند. این روانشناس می‌گوید: «کسانی هم هستند که خشم را تبدیل به پرخاش نمی‌کنند اما در مرحله بعد دچار افسردگی می‌شوند. افسردگی انزوای اجتماعی به وجود می‌آورد. کسی که دچار جمع گریزی شود به ابزارهایی پناه می‌برند تا به طور موقت این مشکل را رفع کنند. یکی از این ابزارها مواد مخدر و دیگری شبکه‌های اجتماعی دیجیتال است. در نتیجه جامعه معتادگون می‌شود.» به گفته او اضطراب منجر به خشم مسیرهای متفاوتی را در جامعه طی می‌کند. گاهی متوجه شریک زندگی می‌شود و به صورت روابط خارج از عرف در می‌آید و گاهی به شکل «خود ناتوان سازی» بروز می‌کند مانند دانش‌آموزانی که از درس خواندن خودداری می‌کنند و نتیجه آن به کاهش معدل عمومی مدارس منجر می‌شود.
راه فرار از اضطراب
مشکلات اقتصادی را در بسیاری از کشورهای جهان می‌توان دید اما این کشورها در رتبه‌های بالای اضطراب اجتماعی قرار نمی‌گیرند. چگونه ممکن است که در عین تورم شدید، تنش‌های روانی جامعه افزایش پیدا نکند؟
شریفی یزدی می‌گوید: «یکی از عواملی که اضطراب را زیاد می‌کند این است که ساز و کار فرهنگی برای جلوگیری از رسوب کردن عوارض اضطراب‌زا را نداریم. در همسایگی ما کشورهایی در منطقه قفقاز هستند که هم مشکلات اقتصادی دارند و هم اخیرا دچار جنگ شده‌اند اما سازوکارهای فرهنگی دارند که برخی به درستی و برخی به غلط می‌توانند عوارض اضطراب را کاهش دهند.»
او در شرح تاثیر فرهنگ بر اختلال‌های روانی مثالی می‌زند: «ترکیه از نظر فرهنگی یک‌دست نیست. شرق و شمال شرق این کشور شبیه ما است. جنوب و جنوب شرق ترکیه در همسایگی عراق و سوریه هم مشکلات مشابه دارد اما قسمت‌های دیگر مانند استانبول آنکارا ازمیر شاخص‌های بهتری دارند.»
شکاف نسلی و اجتماعی
آرین عمرانی، کارشناس روانشناسی دلایل دیگری به جز اقتصاد را در ایجاد اضطراب اجتماعی موثر می‌داند. او به همشهری می‌گوید: «تعارض عامل اصلی ایجاد اضطراب است مخصوصا زمانی که فرد باید بین چند چیز مصالحه کند و نمی‌تواند این کار را انجام دهد. اضطراب چندین دلیل دارد و صرفا اقتصادی نیست بلکه برهمکنشی از عوامل فرهنگی اقتصادی خانوادگی و بین فردی یعنی در سطح خرد جامعه است.»
او ادامه می‌دهد: «آمار اختلال روان خیلی زیاد است و نباید آن را صرفا به اقتصاد تقلیل داد. ما تقابل فرهنگ سنتی با زندگی مدرن را داریم که در این مقطع با مشکل اقتصادی همراه شده است.»
عمرانی می‌گوید: «الان می‌خواهند فرهنگ سنتی که مربوط به اقتضائات زمانی دیگری بود را همچنان اجرا کنند که نتیجه آن شکاف نسل‌ها است. شکاف نسلی و فرهنگی دائما عمیق‌تر می‌شود در حالی که تلاش می‌کنیم با انکار واقعیت‌ها آن را بپوشانیم اما این شکاف گسترش پیدا می‌کند و باعث سقوط جامعه در اضطراب می‌شود.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : 0