فاجعه زیست محیطی در راه است

در حالی که اقتصاد ایران سال ها به درآمدهای نفتی وابسته بوده، کارشناسان و مسئولان حوزه معدن معتقدند که این بخش می تواند به یک جایگزین پایدار و موثر برای نفت تبدیل شود. امیر توکلی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، با اشاره به تجارب گذشته و ضرورت های امروز، توسعه هوشمند و متوازن بخش معدن را یک ضرورت انکارناپذیر دانسته و بر لزوم هدایت سرمایه های سرگردان کشور به این حوزه تاکید می کند.

معدن، ظرفیت بزرگ اما مغفول اقتصاد ایران

توکلی با اشاره به شعار سال و محوریت سرمایه گذاری گفت: ما اعتقاد داریم که بخش معدن می تواند جایگزینی جدی برای نفت در اقتصاد کشور باشد. در وزارت نفت الگویی موفق طراحی شد که در قالب یک همایش، پروژه هایی با ارزش افزوده بالا و ضمانت اجرایی ویژه معرفی خواهند شد. همین الگو باید در وزارت صمت برای حوزه معدن نیز اجرا شود.

وی افزود: سرمایه گذاری های سرگردانی که باعث نوسان در بازار ارز و طلا شده اند، نشان می دهد منابع مالی قابل توجهی در کشور وجود دارد. اما دولت نتوانسته اعتماد لازم را برای هدایت این منابع به تولید ایجاد کند. نتیجه این شده که بسیاری از سرمایه ها به سمت خرید ملک در کشورهای دیگر، از جمله ترکیه و امارات، سوق یافته اند.

تجربه موفق زنجیره صنایع معدنی در ایران

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، با بیان اینکه پیشرفت در زنجیره صنایع معدنی نمونه ای از سیاست گذاری موفق بوده، گفت: حدود ۱۵ سال پیش صادرکننده سنگ آهن خام بودیم، اما با وضع عوارض و سیاست های ضد خام فروشی، صنایع تبدیلی مانند کنسانتره، گندله، آهن اسفنجی و فولاد شکل گرفتند. این پروژه ها علی رغم چالش ها، موفق عمل کرده اند.

توکلی ادامه داد: با این حال باید توجه داشت که معادن، انفال و متعلق به همه نسل ها هستند. اگر سیاست ما صرفاً افزایش تولید کمی باشد، صنایع داخلی با کمبود مواد اولیه مواجه می شوند. پس باید به سمت توسعه صنایع پایین دستی و تولید محصولات با ارزش افزوده بالا مانند فولادهای آلیاژی حرکت کنیم.

هشدار درباره بحران آب و توسعه غلط

این نماینده مجلس یکی از چالش های مهم در مسیر توسعه معدن را کمبود منابع آبی عنوان کرد و گفت: مطالعات آمایش سرزمین از سال ۱۳۵۲ نشان داده که نباید صنایع آب بر در دشت های مرکزی مستقر شوند. اما به دلیل لابی های سیاسی و تصمیم گیری های نادرست، توسعه صنعتی به این مناطق هدایت شده و امروز شاهد خشک شدن تالاب ها و رودخانه ها هستیم.

وی با اشاره به مصرف بالای آب در صنایع معدنی و افزایش جمعیت در مناطق مرکزی افزود: در شرایط فعلی، نباید توسعه زنجیره تامین در صنایع آب بر را در دشت های مرکزی ادامه دهیم. سواحل مکران و خلیج فارس به دلیل دسترسی به آب دریا و بازارهای جهانی، بهترین گزینه برای توسعه آینده هستند.

مسیر توسعه باید تغییر کند

توکلی با اشاره به پروژه های انتقال آب از جنوب کشور گفت: اکنون برخی پروژه ها برای انتقال آب به مناطق مرکزی در حال اجراست. به عنوان مثال، ایمیدرو پروژه انتقال آب به خراسان و سیستان و بلوچستان را اجرا می کند و منطقه سنگان با سهمیه ۵۲ میلیون مترمکعبی آب، یک سوم خوراک فولاد کشور را تامین می کند.

وی اضافه کرد: الان سنگ آهن را در سنگان استخراج می کنیم، فرآوری می شود، به اصفهان و شادگان منتقل و پس از تبدیل به محصول، دوباره به مرزها برای صادرات فرستاده می شود. این مدل، پرهزینه و ناکارآمد است.

توسعه آینده در گرو اصلاح مسیر

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در پایان با اذعان به اشتباهات گذشته در استقرار صنایع در مناطق نامناسب، بر لزوم مدیریت هوشمندانه تاکید کرد و گفت: درست است که امروز نمی توان صنایع مستقرشده در مرکز کشور را کنار گذاشت، اما توسعه های بعدی باید به سمت مناطق مستعدتر با دسترسی به آب و بازار بین المللی هدایت شود. این تنها راهکار برای تضمین آینده پایدار صنعت معدن در کشور است.