آسمان شب در سیطره ماه کامل/ فرصتی برای عکاسی نجومی از مقارنه ماه و مشتری

باشگاه خبرنگاران جوان؛ منصوره شوشتری* – سخنگوی کمیته آماتوری انجمن نجوم در تشریح پدیده‌های نجومی آسمان شب طی هقته پیش‌رو (۱۲ تا ۱۹ آبان) گفت: ظهور ماه کامل، درخشش دنباله‌دار لمون در حضیض حورشیدی و فرصت مناسب برای عکاسی نجومی از مقارنه ماه و مشتری، از مهم‌ترین پدید‌ه‌های آسمان شب در این هفته است.

کاظم کوکرم در گفت و گو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان در توضیح این پدیده‌ها افزود: اولین رویداد نجومی این هفته چهارشنبه پیش‌رو (چهاردهم آبان) اتفاق می‌افتد و ما شاهد طلوع ماه کامل به شکل ابرماه هستیم؛ این ماه شاهد دومین ابرماه سال هستیم. این ماه کامل در نزدیک‌ترین فاصله مداری نسبت به زمین، در فاصله‌ای قریب به ۳۵۶ هزار کیلومتر از ما قرار دارد و همین اندکی نزدیک‌تر بودن نسبت به فاصله میانگین ماه که حدود ۳۸۴ هزار کیلومتر است، باعث می‌شود حدود ۸ درصد قطر ماه نسبت به سایر مواقع سال بزرگتر به نظر برسد و حدود ۱۶ درصد هم درخشندگی بیشتری داشته باشد.

وی ادامه داد: تماشای ماهی که طلوع می‌کند در این حالت شاید برای بسیاری مردم جذاب باشد. البته این بزرگتر بودن آن قدر جزئی است که فقط با ابزار نجومی قابل تشخیص است.
به گفته کوکرم، ماه ساعت ۱۶ و ۴۹ دقیقه چهارشنبه چهاردهم آبان ۱۴۰۴ به وضعیتی می‌رسد که مرکزش درست با مراکز زمین و خورشید روی یک صفحه واقع می‌شود و به این ترتیب می‌گوییم ماه کامل رخ داده است.

تفاوت اندازه ظاهری ابر ماه کامل با قرص ماه کامل، وقتی در دورترین فاصله از زمین است.

شنبه؛ نزدیکی دنباله‌دار لمون به خورشید

سخنگوی کمیته آماتوری انجمن نجوم در تشریح پدیده بعدی آسمان شب هم گفت: این پدیده شنبه آینده (هفدهم آبان) اتفاق می‌فتد که در جریان آن دنباله‌دار لمون یا C/2025 A6 (Lemmon) در نزدیک‌ترین فاصله مداری خود نسبت به خورشید قرار می‌گیرد. اصطلاح نجومی این وضعیت این است که دنباله‌دار در حضیض خورشیدی قرار گرفته و طبعاً انتظار داریم کماکان پرنور باشد. در این شب‌ها نسبت به ابتدای آبان قدری درخشش دنباله‌دار افت کرده اما هنوز و همچنان می‌توانیم با تلسکوپ یا با دوربین دوچشمی دنباله‌دار لمون را در افق شامگاهی جست‌وجو کنیم. 

دوشنبه؛ مقارنه ماه و مشتری

 وی ادامه داد: همچنین بامداد و شامگاه دوشنبه (نوزدهم آبان) یعنی پیش از طلوع و همچنین پس ازغروب خورشید، در حوالی نیمه شب می‌توانیم شاهد مقارنه ماه و سیاره مشتری باشیم. ماه در برج جوزا قرار دارد. بامداد دوشنبه اندکی پایین تر از ماه جرم درخشانی که در آسمان دیده می‌شود سیاره مشتری است و منظره زیبایی را ایجاد می‌کند که می‌تواند سوژه جذابی برای عکاسی نجومی باشد. در ادامه اندکی پیش از نیمه شب ابتدا سیاره مشتری و سپس ماه طلوع می‌کند و به این ترتیب می‌توانیم با چشم غیرمسلح به خوبی ببینیم که در طول یک بازه زمانی ۲۰ ساعته، کره ماه در زمینه آسمان نسبت به سیاره مشتری و دیگر ستاره‌ها چقدر در مسیر گردش به دور زمین جابجا می‌شود.

نمای شبیه‌سازی شده از مقارنه ماه و مشتری در ساعت ۲۳ دوشنبه ۱۹ آبان ۱۴۰۴

 کوکرم گفت: به طور کلی این هفته عطارد و مریخ پس از غروب خورشید خیلی زود غروب می‌کنند. سیاره زهره در صبحگاه پیش از طلوع خورشید درخشش خیره‌کننده‌ای دارد. مشتری تقریباً نیمه شب طلوع می‌کند و همانطور که گفتم روز دوشنبه شاهد مقارنه مشتری با کره ماه هستیم. سیاره زحل هم این شب‌ها از ابتدای شب رو به جنوب شرق، پایین‌تر از مربع بزرگ صورت فلکی فَرس اعظم با چشم غیر مسلح قابل رصد است.

وی در پایان اشاره کرد: علاقه‌مندان آسمان شب می‌توانند سیاره اورانوس را این شب‌ها در نزدیکی خوشه پروین در برج ثر با یک دوربین دوچشمی یا با تلسکوپ رصد کنند.

* کارشناس علم و فرهنگ