۱۳ آبان؛ روز فریاد استقلال و بیداری دانش‌آموزان

باشگاه خبرنگاران جوان – ۱۳ آبان در تاریخ معاصر ایران روزی است که سه واقعه بزرگ و سرنوشت‌ساز در آن رقم خورده است؛ از تبعید رهبر کبیر انقلاب اسلامی تا قیام خونین دانش‌آموزان و تسخیر لانه جاسوسی آمریکا. این روز، نمادی از آگاهی، شجاعت و حضور پررنگ نسل جوان در مسیر استقلال و آزادی کشور است.

۱۳ آبان ۱۳۴۳، یکی از مهم‌ترین نقاط عطف در نهضت اسلامی ایران شکل گرفت؛ روزی که رژیم پهلوی حضرت امام خمینی(ره) را به دلیل اعتراض شدید به لایحه کاپیتولاسیون ـ که مصونیت ویژه‌ای به اتباع آمریکایی می‌بخشید ـ به ترکیه تبعید کرد. این اقدام موجی از خشم و همبستگی میان مردم ایجاد کرد و نام امام را به عنوان رهبر مبارزه علیه استبداد و سلطه‌طلبی خارجی در تاریخ ماندگار ساخت.

سال‌ها بعد، در ۱۳ آبان ۱۳۵۷، در اوج خیزش انقلابی مردم، هزاران دانش‌آموز تهرانی در اعتراض به حکومت استبدادی پهلوی و در حمایت از نهضت امام خمینی گرد هم آمدند. اعتراض مسالمت‌آمیز آنان در برابر دانشگاه تهران با خشونت نیروهای رژیم روبه‌رو شد و ده‌ها دانش‌آموز به شهادت رسیدند. این حادثه تلخ نه‌تنها پایه‌های نظام ستم‌شاهی را لرزاند، بلکه نشان داد نسل نوجوان کشور نیز در صف نخست مبارزه برای آزادی قرار دارد. از آن پس، این روز به عنوان «روز دانش‌آموز» در تقویم رسمی کشور ثبت شد.

اما تاریخ ۱۳ آبان به همینجا ختم نشد. یک سال پس از پیروزی انقلاب، در ۱۳ آبان ۱۳۵۸، دانشجویان مسلمان پیرو خط امام در اعتراض به سیاست‌های مداخله‌جویانه آمریکا، سفارت این کشور در تهران را تسخیر کردند؛ اقدامی که بازتابی جهانی یافت و به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای سیاسی پس از انقلاب شناخته شد.

از مجموع این سه رویداد، ۱۳ آبان به عنوان «روز مقاومت، آگاهی و استقلال‌خواهی ملت ایران» معنا یافت؛ روزی که بیانگر نقش‌آفرینی نسل جوان در حراست از آرمان‌های انقلاب و حفظ عزت ملی است. هر سال در این روز، مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی کشور با برگزاری آیین‌های ویژه، یاد و پیام شهدای دانش‌آموز را زنده نگه می‌دارند و بر ادامه مسیر آگاهی‌بخشی و بیداری تأکید می‌کنند.

منبع: کافه تاریخ