عملیات بی‌سروصدای بانک‌مرکزی که مسیر دلار را عوض کرد+سناریوهای پیش‌رو – ساناپرس

به گزارش سایت طلا،؛ عملیات بازار باز طی ماه‌های اخیر به ابزار اصلی سیاست‌گذار برای مدیریت نقدینگی تبدیل شده است؛ اما حجم ۲۳۰ هزار میلیارد تومانی این هفته، وزنی متفاوت دارد و نشان می‌دهد بانک مرکزی می‌خواهد قبل از آن‌که جریان نقدینگی وارد بازار دارایی‌ها شود، آن را قفل کند.

این عملیات دقیقاً در زمانی انجام شد که بازار ارز نوسانات رفت‌وبرگشتی میان دو سطح ۱۰۷ و ۱۰۸ هزار تومان را تجربه می‌کرد.

بسیاری از فعالان بازار ارز تصور می‌کردند دلار در آستانه عبور از مقاومت ۱۰۸٬۵۰۰ است؛ اما انقباض نقدینگی مسیر را تغییر داد و مانع از شکل‌گیری تقاضای سفته‌بازانه شد.

هم‌زمان، بازار حواله، به‌ویژه درهم، به‌طرز محسوسی آرام شد. حجم عرضه در مرکز مبادله بالا رفت، نرخ‌های رسمی اندکی تعدیل شدند و فعالان تجاری با سهولت بیشتری به ارز وارداتی دسترسی پیدا کردند.

مجموعه این عوامل نشان داد ریپو این هفته تنها یک عملیات نقدینگی نیست؛ یک سیگنال سیاستی است.

چرا ریپو ۲۳۰ همتی اهمیت دارد؟

کارشناسان اقتصادی ۴ دلیل را برای اهمیت این انقباض مطرح می‌کنند:

۱- بزرگ‌ترین جذب نقدینگی ماه‌های اخیر

بانک مرکزی در ماه‌های گذشته به‌طور میانگین بین ۱ تا ۱.۴ کوادریلیون ریال در هفته جذب می‌کرد.

اما حجم ۲۳۰ همتی، به معنای دو برابر شدن شدت انقباض است.

این سطح جذب زمانی رخ می‌دهد که:

اولا، بانک‌ها مازاد نقدینگی کوتاه‌مدت دارند؛

ثانیا، سیاست‌گذار نمی‌خواهد این نقدینگی وارد بازار ارز شود؛

ثالثا، و فعالیت بازار حواله نیازمند ثبات است.

۲- پیام به بازارها: «بزرگ شدن پایه پولی متوقف!»

عملیات ریپو نشان می‌دهد سیاست‌گذار قصد ندارد اجازه دهد ذخایر مازاد نظام بانکی به رشد پایه پولی منجر شود.

این پیام برای بازارها یعنی جهش ناگهانی نقدینگی در کوتاه‌مدت اتفاق نمی‌افتد.

۳- اثر فوری بر نرخ سود بین‌بانکی

افزایش جذب باعث شد نرخ سود بین‌بانکی در محدوده ۲۲–۲۳٪ تثبیت شود.

ثبات این نرخ به‌طور مستقیم بر هزینه تأمین نقدینگی بانک‌ها اثر می‌گذارد و مانع رشد ضریب فزاینده پولی می‌شود.

۴- چرا بانک‌ها ناگهان چنین مازادی داشتند؟

چند دلیل مطرح است:

تسویه‌های پایان ماه شرکت‌ها

کاهش تقاضای تسهیلات در ماه‌های اخیر

افزایش ورودی ارز صادراتی به مرکز مبادله

حاصل این وضعیت، انباشت کوتاه‌مدت ریال در حساب بانک‌ها بود؛ انباشتِ خطرناک از نگاه بازار ارز.

ردّ پای ریپو در ثبات دلار

۱- کاهش فشار تقاضای سفته‌بازانه

هر بار که بانک مرکزی نقدینگی را جمع می‌کند، بخش قابل توجهی از تقاضای روزانه دلار کاهش می‌یابد.

در این هفته، بخش زیادی از معامله‌گران کوتاه‌مدت عملاً از بازار خارج شدند.

۲- مهار انتظارات از مسیر نقدینگی

ثبات نقدینگی یعنی کانال انتقال انتظارات تورمی ضعیف‌تر می‌شود.

این دقیقاً همان وضعیتی است که دلار را در بازه ۱۰۷–۱۰۸ هزار تومان «قفل» کرده است.

۳- تقویت عملکرد بازار حواله

حجم عملیات حواله در مرکز مبادله این هفته بالا بود.

وقتی نقدینگی مهار می‌شود که واردکنندگان با سهولت بیشتری حواله می‌خرند و بازار آزاد به‌جای رشد، دچار کاهش تهییج می‌شود

۴- جلوگیری از جهش دلار هرات

تحلیلگران منطقه‌ای معتقدند که اگر این حجم جذب انجام نمی‌شد، دلار هرات احتمالاً مقاومت ۱۰۸ هزار را می‌شکست و دلار تهران را بالاتر می‌برد.

اما ریپو مسیر را تغییر داد.

اثرات عملیات انقباضی بر بازار پول و سرمایه

۱- تداوم فشار بر رشد اعتبارات بانکی

وقتی ریپو بزرگ انجام می‌شود، بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات مجبورند اوراق بیشتری وثیقه کنند.

این یعنی سه اتفاق کاهش سرعت خلق پول، کند شدن رشد نقدینگی و کنترل تورم آتی رخ می‌دهد

۲- بازگشت تقاضا به صندوق‌های با درآمد ثابت

سرمایه‌گذاران به دلیل نرخ سود جذاب‌تر، بار دیگر وارد صندوق‌های کم‌ریسک شده‌اند.

این مهاجرت، بخشی از جریان نقدینگی سفته‌بازانه را از بازار ارز منحرف کرد.

۳- فشار کوتاه‌مدت بر بازار سهام

اما برای بورس، پیام متفاوت است؛ عوامل رشد نرخ سود، انقباض نقدینگی و کاهش تقاضای اعتباری کارگزاری‌ها، باعث شده سهام بانکی و خودرویی کم‌رمق‌تر شوند.

۴- تقویت سهم بازار رسمی ارز

این عملیات موجب شد سهم معاملات ارز در مرکز مبادله افزایش یابد و معامله‌گران کمتر به بازار آزاد تکیه کنند.

سناریوهای پیش‌رو برای دلار

سناریو اول: ثبات در بازه ۱۰۷–۱۰۸٬۵۰۰ تومان

سناریوی پایه اغلب تحلیل‌گران همین است.

تا زمانی که بانک مرکزی، نرخ بهره بین‌بانکی را تثبیت کند و ریپوهای هفتگی بزرگ انجام دهد، بازار نوسان محدود خواهد داشت.

سناریو دوم: رشد به سمت ۱۱۰ هزار

تومان در صورت شوک سیاسی

سناریو سوم: عقب‌نشینی تا ۱۰۴٬۲۰۰

اگر حمایت ۱۰۷ هزار از دست برود، بازار وارد فاز اصلاحی می‌شود. این اتفاق معمولاً زمانی رخ می‌دهد که عرضه درهم زیاد شود و اخبار سیاسی مثبت منتشر شود.

سناریو چهارم: خنثی ماندن بازار تا مشخص شدن تکلیف بودجه ۱۴۰۵

بسیاری معتقدند تعیین سقف پایه پولی در بودجه آینده، مسیر دلار را مشخص خواهد کرد.

پیامدهای ریپو برای بازار حواله

افزایش توان عرضه در مرکز مبادله

انقباض ریالی باعث شد خریداران واقعی حواله با سهولت بیشتری وارد بازار رسمی شوند.

افت تدریجی نرخ درهم

بازار درهم به کانال ۲۹.۵۰۰ برگشت و این موضوع فشار رشد بر دلار آزاد را کم کرد.

همسویی دوباره نرخ آزاد و نرخ حواله‌ای

فاصله دلار هرات با تهران کاهش یافت؛ نکته‌ای که تحلیلگران آن را نتیجه مستقیم سیاست پولی می‌دانند.

نشانه‌ای از پیش‌دستی بانک مرکزی

اثرگذاری بر بخش «حواله» یکی از هدفمندترین اقدامات سیاست‌گذار برای کنترل بازار ارز است. ریپو این هفته دقیقاً همین مسیر را تقویت کرد.

این عملیات فقط ریپو نبود

محمد بیات، تحلیل‌گر اقتصادی، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس گفت: عملیات این هفته بانک مرکزی، فقط یک جذب ساده نقدینگی نبود؛ نوعی پیام‌گذاری سیاستی بود.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: بانک مرکزی نشان داد حتی اگر نوسان دلار محدود باشد، حاضر نیست اجازه دهد نقدینگی سرگردان وارد بازار شود.

وی افزود: در شرایط فعلی، بازار ارز بیش از هر زمان دیگری به حجم نقدینگی حساس است. هر یک درصد رشد پایه پولی می‌تواند اثر جهشی در بازار ایجاد کند. سیاست‌گذار با این ریپو نشان داد که مسیر کنترل را رها نمی‌کند.

بیات تاکید کرد: اگرچه این انقباض برای ثبات کوتاه‌مدت مفید است، اما نمی‌تواند جایگزین اصلاحات ساختاری در بازار حواله و بودجه شود. اگر این دو بخش اصلاح نشوند، هر موجی در آینده می‌تواند دوباره بازار ارز را بی‌ثبات کند.

پایداری اقدام بانک مرکزی مشخص نیست

ریپو ۲۳۰ همتی، از نظر اندازه و زمان‌بندی، یکی از مهم‌ترین مداخلات پولی سال بود.

این عملیات نه‌فقط نقدینگی را قفل کرد، بلکه مسیر انتظارات در بازار ارز را نیز تغییر داد و ثبات شکننده دلار در کانال ۱۰۷–۱۰۸ هزار را توضیح می‌دهد.

در شرایطی که بازار ارز میان سیگنال‌های سیاسی و نقدینگی سرگردان در نوسان است، این عملیات نشان می‌دهد ثبات این روزهای دلار از مسیر انقباض نقدینگی گذشته است، اما پایداری آن، هنوز تضمین‌شده نیست.