اسرار ماده تاریک و تهدید سیارک‌ها در داده‌های خیره‌کننده روبین

همشهری آنلاین-یکتافراهانی : در حال حاضر فناوری بشر تا جایی پیش رفته که می‌تواند شگفتی های آسمان را نه‌تنها ببیند، بلکه لحظه‌به‌لحظه از آن فیلم بگیرد. و اینجاست که رصدخانه ورا روبین پا به میدان می‌گذارد.

در ارتفاعات سرد و خاموش رشته‌کوه‌های آند در شیلی، جایی که آسمان شب شفاف‌تر از هر نقطه دیگر روی زمین است، بنایی سفید با سقف گنبدی آرام گرفته که در دل خود چشمی عظیم و بیدار دارد.

رصدخانه ورا روبین

این چشم، رصدخانه ورا روبین است؛ تلسکوپی انقلابی که قرار است هر چند شب یک‌بار، از تمام آسمان فیلم بگیرد.

این پروژه نه‌تنها تصویری تازه از کهکشان راه شیری به ما می‌دهد، بلکه پنجره‌ای است به آینده علم ستاره‌شناسی، جایی که هر فریم از این فیلم عظیم می‌تواند پاسخی برای پرسش‌هایی باشد که قرن‌ها ذهن بشر را درگیر کرده‌اند: ماده تاریک چیست؟ آیا انرژی تاریک واقعاً جهان را گسترش می‌دهد؟ و آیا سیارک‌هایی در کمین زمین‌اند؟

بیشتر بخوانید:

آسمان در آغوش زمین

تصویری خیره‌کننده از راه شیری، آسمان را بر فراز گنبد درخشان رصدخانه روبین در آندهای شیلی روشن کرده است. این چشم‌انداز خیره‌کننده به پژوهشگران یادآوری می‌کند ما نه بیرون از کیهان، بلکه در دل آن زندگی می‌کنیم.

برخلاف تلسکوپ‌هایی که به اعماق فضا خیره می‌شوند، رصدخانه روبین، خانه‌ی ما یعنی کهکشان راه شیری را در قالبی بی‌سابقه ثبت می‌کند؛ تصویری زنده از میلیاردها ستاره، ابرهای غبار، و بازمانده‌های خاموش انفجارهای کهکشانی.

فناوری‌ که جهان را می‌نگرد

این رصدخانه بخشی از پروژه‌ی NOIRLab، مرکز علمی بنیاد ملی علوم آمریکا، است و از پیشرفته‌ترین ابزارهای نوری و فروسرخ بهره می‌برد. اما وجه تمایز روبین در دوربین غول‌پیکرش است — LSST — بزرگ‌ترین دوربین دیجیتال جهان.

این دوربین می‌تواند در هر عکس، ناحیه‌ای را ثبت کند که ۴۰ برابر بزرگ‌تر از قرص کامل ماه است. با هر بار چرخش گنبد، روبین هزاران ستاره و کهکشان را ثبت می‌کند و طی ده سال، ده‌ها پتابایت داده از آسمان به زمین می‌فرستد.

فیلم زنده‌ آسمان

درحالی‌که دیگر تلسکوپ‌ها عکس‌هایی جدا از یکدیگر می‌گیرند، روبین به دنبال ساخت یک فیلم زمان گریز از کل آسمان است. هر چند شب یک‌بار، تمام آسمان را اسکن می‌کند تا تغییرات آن را بسنجد؛ از حرکت سیارک‌های سرگردان تا درخشش ناگهانی ابرنواخترها.

این داده‌ها می‌تواند به دانشمندان کمک کند مسیر اجرام خطرناک را پیش‌بینی کنند، ماهیت انرژی تاریک را بشکافند و حتی به جست‌وجوی حیات در گوشه‌های دوردست کیهان بپردازند.

محل استقرار روبین

رصدخانه روبین بر قله‌ سرو پاچون در شمال شیلی ساخته شده است، جایی با هوایی خشک، پاک و به‌دور از آلودگی نوری. این موقعیت منحصربه‌فرد به روبین اجازه می‌دهد تا آسمان نیمکره جنوبی را با وضوحی بی‌سابقه ببیند.

اما اهمیت روبین فراتر از مکان آن است؛ این رصدخانه، نمایانگر نقطه تلاقی فناوری، علم و زیبایی طبیعی است؛ جایی که انسان با ابزارهایش می‌کوشد جهان را بهتر درک کند، اما در همان حال، در برابر شکوه آن سر فرود می‌آورد.

چشم بیدار زمین بر آسمان

رصدخانه ورا روبین فراتر از یک ابزار علمی است؛ تجسمی از میل همیشگی بشر برای فهمیدن، دیدن و دانستن.

هر تصویر و هر داده‌ای که از این چشم غول‌پیکر به زمین می‌رسد، نه‌تنها رازهای جهان را می‌گشاید، بلکه به ما یادآوری می‌کند که در جهانی زنده و پویا زندگی می‌کنیم.