تهدید بزرگ یا فرصت استثنایی؟ وقتی نیروی مرموز کیهان تغییر می‌کند

همشهری آنلاین – یکتا فراهانی: دانشمندان با داده‌هایی که طی سال‌ها جمع‌آوری کرده‌اند به یک کشف شگفت‌انگیز رسیده‌اند: انرژی تاریک؛ نیرویی که جهان را به عقب رانده، شاید ثابت نباشد. یعنی ممکن است در طول زمان تغییر کند و این موضوع می‌تواند سرنوشت آینده کیهان را دگرگون کند.

انرژی تاریک

برای بیش از دو دهه، انرژی تاریک به‌عنوان نیروی نامرئی و ثابتی تصور می‌شد که حدود ۷۰ درصد از محتوای کل جهان را تشکیل می‌دهد و عامل شتاب‌گیری انبساط کیهانی است. اما اخیراً گروهی از اخترشناسان با تحلیل داده‌های تازه از میلیون‌ها کهکشان، یک فرضیه شگفت‌انگیز مطرح کرده‌اند: ممکن است انرژی تاریک در حال تضعیف باشد. اگر این فرض ثابت شود، مدل استاندارد کیهان‌شناسی که سال‌هاست مبنای درک ما از جهان است باید بازنویسی شود.

دنیای نامرئی

محدوده‌ای عظیم از کیهان، چیزی آشنا برای ما نیست: حدود ۹۵ درصد از جهان از چیزی تشکیل شده که مستقیماً دیده نمی‌شود. بخشی از آن، «ماده تاریک»، و بخش دیگر «انرژی تاریک» است؛ نیرویی اسرارآمیز که هنوز ماهیت واقعی‌اش برای دانشمندان مجهول است.

باور مرسوم این بوده که انرژی تاریک یک مقدار ثابت در کیهان است. اما پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد ممکن است این باور نیاز به بازنگری جدی داشته باشد.

بیشتر بخوانید :

این نشانه‌ها جهان را به لرزه درآورده است

تحلیل تیم DESI نشان می‌دهد تأثیر انرژی تاریک در کهکشان‌ها، در طول تاریخ کیهان کاهش‌یافته است.

این یافته‌ با مشاهدات دیگر نیز هماهنگ است: داده‌های تابش پس‌زمینه کیهانی، انفجارهای ابرنواختری (سوپرنواها) و عدسی گرانشی کهکشان‌ها هم شواهدی متناقض با مدل ثابت انرژی تاریک ارائه می‌دهند.

اگر این تضعیف واقعاً درست باشد، مدل کیهان‌شناسی استاندارد که فرض می‌کند انرژی تاریک یک «ثابت کیهان‌شناختی» است، باید تغییر کند.

اهمیت این یافته‌

اگر انرژی تاریک در حال تغییر باشد، معنای دوباره‌ای به آینده‌ جهان داده می‌شود: نه صرفاً یک انبساط بی‌پایان، بلکه احتمال یک پایان متفاوت وجود دارد.

این موضوع نشان می‌دهد فیزیک کنونی ما ممکن است ناکافی باشد و نظریه‌های جدید موردنیاز باشند. شاید چیزی فراتر از آنچه الان می‌دانیم در کار است.

بازنگری در مدل‌های کیهانی می‌تواند تأثیرات عمیقی بر فهم ما از منشاء جهان، نحوه تشکیل ساختارهای عظیم مثل کهکشان‌ها و حتی پایان احتمالی جهان داشته باشد.

تهدید بزرگ یا فرصت استثنایی؟ آینده کیهان چه می‌شود؟

اگر انرژی تاریک به‌مرور ضعیف شود، چند سناریوی بزرگ قابل‌تصور است: انبساط شتاب گرفته ممکن است آهسته‌تر شود — یعنی سرعت گسترش جهان کم‌تر شود.

در بدترین حالت جهان ممکن است در آینده‌ای بسیار دور به سمت «Big Crunch» پیش رود، یعنی فروپاشی نهایی.