معلمان؛ قربانیان خاموش‌ تورم هستند

در نشست علمی–تخصصی چهارمین کنگره سراسری مجمع فرهنگیان ایران اسلامی، دکتر فرج کمیجانی دبیرکل این مجمع با اشاره به وضعیت آموزش‌وپرورش کشور گفت: حضور فرهنگیان در این کنگره صرفاً آیینی تشریفاتی نیست، بلکه پیام روشن جامعه فرهنگیان به نظام حکمرانی برای نجات آموزش‌وپرورش از گرداب سیاست‌زدگی، بحران معیشت، بی‌ثباتی مدیریتی و فرسایش سرمایه اجتماعی است.

به گزارش عصر ایران، کمیجانی با بیان اینکه «فرهنگیان در نقطه داوری تاریخ ایستاده‌اند»، گفت نسل جدید پرسش‌های بنیادینی را پیش روی معلمان نهاده است؛ از جمله اینکه آیا آنچه در چهار دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی بر آموزش‌وپرورش ایران گذشته با آرمان‌های عدالت‌طلبانه، آزادی‌خواهانه و توسعه‌گرای ملت ایران در سال ۱۳۵۷ همخوان بوده است و نیز اینکه در جهانی آکنده از رقابت‌های خشن، تحریم‌های ظالمانه، بی‌ثباتی منطقه‌ای و فشار معیشتی، آیا نهادی به اندازه آموزش‌وپرورش از تصمیمات داخلی و خارجی آسیب دیده است.

وی با تأکید بر اینکه فشارهای نظم ناعادلانه جهانی انکارشدنی نیست، افزود سهم سیاست‌های «غیرعلمی، پرهزینه و غیرملی» در داخل کشور کمتر از فشارهای بیرونی نبوده و نیست.

دبیرکل مجمع فرهنگیان ایران اسلامی در ادامه با نقل قولی از سید محمد خاتمی اظهار کرد: هدف انقلاب اسلامی باید استفاده از فرصت‌ها و امکانات کشور و مردم برای ساختن ایرانی «آزاد، آباد، مستقل، توسعه‌گرا و برخوردار از منزلت انسانی» باشد و اگر چنین نبوده، باید از همین حالا رویه‌ها و رویکردها را اصلاح و تغییر داد.

کمیجانی تورم را فراتر از یک پدیده اقتصادی دانست و گفت: تورم امروز به تهدید امنیت ملی، سرمایه انسانی و «دشمن خاموش آینده ایران» تبدیل شده است و در تجربه زیسته مردم، به‌ویژه معلمان، ملموس است. او یادآور شد که مجمع فرهنگیان ایران اسلامی در روزهای اخیر طی بیانیه مشترکی با سه تشکل فرهنگیان اعلام کرده است: «معلمان قربانیان خاموش تورم‌اند؛ و تورم تهدید بزرگ برای عدالت آموزشی و کیفیت یادگیری است.»

وی با اشاره به گرفتار شدن نظام آموزشی در «چرخه‌ای معیوب»، سه بحران عظیم و به‌هم‌پیوسته را نتیجه این وضعیت دانست: بحران در مدرسه، بحران در خانواده و بحران در مراکز سیاست‌گذاری آموزش کشور.

کمیجانی درباره «بحران در مدرسه» گفت مدرسه به‌عنوان سنگ‌بنای عدالت اجتماعی به‌شدت از کارکردهای خود دور شده و دو رکن بنیادین آن یعنی «دانش‌آموز» و «معلم» در معرض فرسایش مزمن قرار گرفته‌اند؛ دانش‌آموزان با تبعیض آشکار در فرصت‌های آموزشی مواجه‌اند و معلمان نیز با فشارهای اقتصادی، فرهنگی، روانی و رسانه‌ای روبه‌رو هستند.

او «بحران در خانواده» را گسست میان خانه و مدرسه توصیف کرد و گفت انجمن‌های اولیا و مربیان غالباً به تشریفاتی کم‌اثر تقلیل یافته‌اند و والدین به دلیل فشار اقتصادی از مشارکت تربیتی کنار کشیده یا اعتمادشان را به نظام آموزشی از دست داده‌اند. به گفته وی، نسل امروز در چنین فضایی با گم‌گشتگی هویتی، فقدان جهت تربیتی، فشارهای روانی، نمره‌گرایی مفرط و کمبود یادگیری معنادار دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ حال آنکه مدرسه باید کانون اخلاق عمومی، خلاقیت، گفت‌وگو، کرامت انسانی، تربیت اجتماعی و فرصت‌های برابر باشد، نه میدان رقابت طبقاتی و منشأ اضطراب.

کمیجانی همچنین از «سیاست‌زدگی آشفته» در سطح کلان آموزش سخن گفت و تصریح کرد تصمیم‌هایی که بدون نظر کارشناسی و افق‌نگری و گاه با نگاه سیاسی‌کاری توسط نهادهای خارج از آموزش‌وپرورش اتخاذ می‌شود، مسیر آموزش کشور را ناپایدار کرده است. وی افزود در بسیاری از کشورها آموزش‌وپرورش خط قرمز حکمرانی و امنیت ملی است، اما در ایران این نهاد بارها قربانی تصمیمات شتاب‌زده و غیرکارشناسی شده است.

دبیرکل مجمع فرهنگیان ایران اسلامی تأکید کرد: هیچ اصلاحی در کشور ممکن نیست مگر آنکه آموزش‌وپرورش اصلاح شود و هیچ اصلاحی در آموزش‌وپرورش ممکن نیست مگر آنکه سیاسی‌کاری از مدرسه بیرون رود و شایستگی، پژوهش و دانش جایگزین آن شود.

 خط کشی کردن مردم خطا بود
او راه‌های اصلاح را «کاملاً روشن» دانست و شرط تحقق آن را وجود اراده برای اجرا عنوان کرد. کمیجانی در این زمینه پنج محور را برشمرد: نهادینه‌سازی مشارکت واقعی معلمان، والدین و متخصصان در تصمیم‌سازی؛ تأمین بودجه پایدار مطابق استانداردهای جهانی برای وزارت آموزش‌وپرورش؛ شفافیت کامل در انتصابات و فرآیندهای سیاست‌گذاری خرد و کلان؛ اجرای کامل قانون رتبه‌بندی و فوق‌العاده ویژه و خاص طبق قوانین مصوب؛ و تسریع در اعطای ارزش مالکانه املاک و اموال صندوق ذخیره فرهنگیان به مالکان واقعی آن.

کمیجانی با بیان اینکه مجمع فرهنگیان ایران اسلامی صرفاً یک تشکل صنفی نیست، گفت این مجمع علاوه بر پیگیری مطالبات صنفی، نهاد میانجی و اصلاح‌گر و پل ارتباطی میان جامعه فرهنگیان و نظام حکمرانی است و به‌عنوان عضوی از جبهه اصلاحات ایران، بازوی اندیشه‌ورز این نهاد اجماع‌ساز در حوزه فرهنگ و آموزش به شمار می‌رود.

وی برنامه‌های دوره پیش‌رو را نیز «کاملاً روشن» خواند و از تأسیس کمیته ملی عدالت آموزشی با دعوت از متخصصان حزبی و غیرحزبی، راه‌اندازی پویش ملی «صدای معلم، صدای مردم»، ایجاد اتاق فکر اصلاح سیاست‌گذاری آموزشی در سطوح ملی و استانی و رونمایی از شبکه اجتماعی فرهنگیان به‌عنوان محورهای این برنامه‌ها یاد کرد.

دبیرکل مجمع فرهنگیان ایران اسلامی در پایان با اشاره به رسالت معلمان گفت نسل فرهنگیان در سخت‌ترین سال‌های ایران نگذاشت چراغ مدرسه خاموش شود و امروز نیز در کنار نسل جوان و آگاه معلمان، مسئولیت بازگرداندن مدرسه به متن جامعه و تبدیل آن به کانون امید را برعهده دارد. او تأکید کرد: «اگر معلم ایرانی در تراز حقیقی خود دیده شود، ایران دیده خواهد شد. اگر مدرسه توانمند شود، آینده ایران توانمند خواهد شد. اگر آموزش به صدر سیاست و حکمرانی بازگردد، امید ملی احیا خواهد شد.»

کمیجانی با بیان اینکه «ایران خانه ماست، آموزش سقف این خانه و معلم ستون آن»، شعار چهارمین کنگره را «با فرهنگیان، برای ایران» عنوان کرد و آن را به معنای بازگرداندن معلم به کانون تصمیم‌سازی، آغاز اصلاح از پایین با مردم و برای مردم، بازسازی امید و آفرینش نسلی تازه از کنشگری حرفه‌ای دانست؛ نسلی که با دانش و اخلاق بایستد و بگوید آینده ایران باید از کلاس درس بگذرد.