شکست دیپلماسی اقتصادی ایران / قانونی که تجارت کشور را زمین زد

در حالی که اقتصاد ایران ماه های پرتنشی را از سر گذرانده و تجارت خارجی کشور تحت تاثیر تحولات منطقه ای، فشارهای بین المللی و آثار جنگ قرار گرفته است، سیاست های داخلی همچنان اصلی ترین چالش فعالان تجارت و سرمایه گذاری محسوب می شود. شیرمحمدی فرد  رئیس هیئت مدیره مرکز دائم صادرات و سرمایه گذاری معتقد است فقدان مدل صحیح در دیپلماسی اقتصادی، ضعف جدی در مذاکرات تجاری و همچنین تصمیمات نادرست در حوزه سیاست ارزی سبب شده مزیت های بالقوه اقتصاد ایران به بالفعل تبدیل نشود. وی در گفت و گو با تیتر کوتاه، تصویری دقیق از مهم ترین چالش های صادرات، سرمایه گذاری خارجی و ساختار تصمیم گیری اقتصادی کشور ارائه می دهد.

نقش کاهش ارزش پول ملی و تناقض سیاست های ارزی

علیرضا شیرمحمدی فرد در ابتدای گفت وگو درباره وضعیت امروز اقتصاد کشور بیان داشت: زمانی که ارزش پول ملی کاهش پیدا میکند، در نگاه اول این اتفاق خبر خوبی برای اقتصاد نیست، اما از سوی دیگر می تواند یک مزیت صادراتی ایجاد کند. بسیاری از کشورها تعمدا ارزش پول خود را کاهش میدهند تا در بازارهای صادراتی رقابتی شوند.

وی افزود: وقتی ارزش یک کالا از یک میلیون تومان به دلیل نرخ ارز پایین، مثلا ۱۰ دلار محاسبه میشود، کاهش ارزش پول ملی میتواند صادرات را تقویت کند. اما در کشور ما در شرایطی که هیچ ابزار بین المللی موثر نبوده، ناگهان قانونی وضع میشود که صادرکننده حق ندارد از این مزیت طبیعی استفاده کند و باید ارز خود را با نرخی که دولت تعیین میکند بفروشد. این یعنی تنبیه صادرکننده و از بین بردن رقابت پذیری صادرات.

رفع تعهد ارزی مخرب تر از مکانیزم ماشه

رئیس هیئت مدیره مرکز دائم صادرات و سرمایه گذاری ادامه داد: من هفته گذشته در یک سمینار درباره مکانیزم ماشه توضیح دادم که این مکانیزم چهار حوزه مهم اقتصادی ایران را هدف قرار داده است. اما سوال اینجاست: تاثیر کدام یک بیشتر است؟ مکانیزم ماشه یا قانون رفع تعهد ارزی؟

وی تاکید کرد: تقریبا همه حاضران معتقد بودند که رفع تعهد ارزی مخرب تر است. این قانون از یک طرف منابع ارزی را برای ایجاد رانت وارداتی مکش میکند و از طرف دیگر صادرات را به چالش میکشد. امروز رسالت ما این است که بدانیم این قانون از کجا آمده و چه کسانی مبلغان اصلی آن بوده اند.

ضعف ساختاری در دیپلماسی اقتصادی

شیرمحمدی فرد با انتقاد از ساختار مذاکرات اقتصادی کشور تصریح کرد: ما در سال های اخیر قراردادهای خوبی مثل توافقنامه اوراسیا و توافقنامه مبادله پولی امضا کردیم، اما از این ظرفیت ها استفاده نکردیم. دلیل آن ضعف مدل مذاکرات تجاری و دیپلماسی اقتصادی است. ما هنوز مدل صحیح مذاکره با شرکای خود را بلد نیستیم.

وی گفت: برای نمونه در توافقنامه اوراسیا، محموله غذایی ما پس از تایید سازمان قرنطینه ایران بدون مانع وارد روسیه می شود. اما اگر همین محصول را بخواهیم به عربستان بفرستیم، محموله باید در بندر بماند تا شاید تایید شود. این یعنی نبود سازوکار، نه نبود بازار.

فقدان کارگروه تجارت بین الملل در وزارت اقتصاد

رئیس هیئت مدیره مرکز دائم صادرات و سرمایه گذاری با اشاره به ضعف سیاست گذاری افزود: در وزارت اقتصاد همه نوع کارگروه وجود دارد، جز کارگروه کسب و کار بین الملل و تجارت بین الملل. یعنی هنوز اقتصاد ما نپذیرفته که بخش بزرگی از اقتصاد کشور میتواند بر پایه تجارت و سرمایه گذاری خارجی شکل بگیرد.

وی ادامه داد: وقتی این نگاه وجود ندارد، نرخ ارز جایگاه واقعی خود را پیدا نمیکند، توافقنامه های تجاری مدیریت نمی شود و سازوکار جذب سرمایه خارجی شکل نمی گیرد.

جذب سرمایه خارجی؛ فرصت در دل ریسک

شیرمحمدی فرد درباره وضعیت سرمایه گذاری خارجی گفت: سرمایه گذاری، چه در ایران و چه در دنیا، بر اساس منافع است. هر جا ریسک بالا باشد، پاداش بالاتر است. بسیاری از سرمایه گذاران خارجی به دنبال همین فضاها هستند. در همین سال های پرچالش هم سرمایه گذارانی وارد ایران شدند و سود بردند.

وی تاکید کرد: مسئله این است که سیاست گذار باید این موضوع را درک کند.در ایران همیشه مذاکرات سیاسی مقدم بر مذاکرات اقتصادی بوده، در حالی که در دنیا اول اقتصاد مطرح میشود و سپس سیاست.

در پایان این گفت وگو، شیرمحمدی فرد با تاکید بر لزوم اصلاح ساختاری در سیاست های ارزی، بازنگری دیپلماسی اقتصادی و تقویت سازوکارهای تجارت و سرمایه گذاری گفت: اگر میخواهیم اقتصاد کشور از شرایط فعلی عبور کند، باید مذاکره اقتصادی را به رسمیت بشناسیم، صادرکننده را تنبیه نکنیم و برای جذب سرمایه برنامه واقعی ارائه دهیم.