مورچه‌های جوان هنگام بیماری «درخواست مرگ» می‌کنند

دانشمندان  اعلام کردند که مورچه‌های جوانِ بیمار، بویی منتشر می‌کنند که به مورچه‌های کارگر می‌گوید آن‌ها را از بین ببرند تا از گسترش عفونت در کلونی جلوگیری شود. آن‌ها افزودند که ملکه‌ها ظاهراً چنین فداکاری‌ای انجام نمی‌دهند.

به گزارش انتخاب و به نقل از  sciencealert؛ بسیاری از حیوانات به دلایل اجتماعی بیماری خود را پنهان می‌کنند. برای مثال، انسان‌های بیمار گاهی برای رفتن به محل کار—یا حتی سر زدن به میخانه—خطر انتقال بیماری به دیگران را می‌پذیرند.

اما کلونی‌های مورچه مانند یک «ابر-اندام‌واره» عمل می‌کنند که برای بقای همه‌ی اعضا کار می‌کند؛ مشابه سلول‌های آلوده‌ی بدن ما که سیگنال «پیدایم کن و بخورم» ارسال می‌کنند. این را تیمی از دانشمندان به رهبری اتریش توضیح می‌دهد.

«لانه‌ی مورچه‌ها محل ایده‌آلی برای شیوع بیماری است»

«لانه‌ی مورچه‌ها مکانی ایدئال برای بروز بیماری است، چون هزاران مورچه روی هم حرکت می‌کنند.»

این را اریکا داوسون، بوم‌شناس رفتاری در مؤسسه‌ی علم و فناوری اتریش و نویسنده‌ی اصلی این پژوهش، به AFP گفت.

وقتی مورچه‌های کارگر بالغ به بیماری‌ای مبتلا می‌شوند که می‌تواند در کلونی گسترش پیدا کند، از لانه خارج می‌شوند تا در تنهایی بمیرند.

اما مورچه‌های جوان‌تر، یعنی شفیره‌ها، برخلاف آن‌ها هنوز داخل پیله محبوس‌اند و امکان رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی را ندارند.

دانشمندان پیش‌تر دریافته بودند که وقتی شفیره‌ها دچار بیماری مرگبار می‌شوند، تغییرات شیمیایی ویژه‌ای رخ می‌دهد که بویی مشخص تولید می‌کند.

مورچه‌های کارگر پس از تشخیص این بو دور هم جمع می‌شوند، پیله را جدا می‌کنند، «سوراخ‌هایی در بدن شفیره ایجاد کرده و درون آن سم تزریق می‌کنند»، به گفته‌ی داوسون.

این سم نقش یک ضدعفونی‌کننده را دارد و هم پاتوژن خطرناک برای کلونی و هم شفیره را از بین می‌برد.

آیا شفیره‌ها عمداً درخواست مرگ می‌کنند؟

برای پژوهش جدید، دانشمندان می‌خواستند بدانند آیا شفیره‌ها فعالانه می‌گویند: «هی، بیا و من را بکش!»

ابتدا پژوهشگران بوی تولیدشده توسط شفیره‌های بیمار گونه‌ای از مورچه‌های باغی کوچک به نام Lasius neglectus را استخراج کردند. وقتی این بو را روی شفیره‌های سالم در آزمایشگاه قرار دادند، مورچه‌های کارگر همچنان آن‌ها را نابود کردند.

سپس تیم آزمایش دیگری انجام داد و نشان داد که شفیره‌های بیمار تنها زمانی این بو را تولید می‌کنند که مورچه‌های کارگر در نزدیکی باشند؛ این موضوع ثابت می‌کند که این بو پیامی عمدی برای نابودی است.

«یک فداکاری ایثارگرانه – اما به سود خودشان»

داوسون توضیح داد:

«درست است که این یک فداکاری یا یک رفتار ایثارگرانه است، اما در نهایت به نفع خودشان هم هست؛ چون باعث می‌شود ژن‌هایشان باقی بماند و به نسل بعد منتقل شود.»

اما یک عضو از کلونی این مسیر را دنبال نمی‌کند: ملکه‌ها.

تیم تحقیق دریافت که وقتی شفیره‌های ملکه در داخل پیله دچار عفونت می‌شوند، آن‌ها پیام بویایی هشداردهنده را منتشر نمی‌کنند.

«آیا آن‌ها سیستم را دور می‌زنند؟» داوسون می‌گوید چنین سؤالی برایشان مطرح شد.

اما آن‌ها به این نتیجه رسیدند که شفیره‌های ملکه سیستم ایمنی بسیار قوی‌تری نسبت به شفیره‌های کارگر دارند و می‌توانند با عفونت مقابله کنند—و همین موجب می‌شود که نیازی به ارسال پیام قربانی‌کردن نداشته باشند.

داوسون امیدوار است پژوهش‌های آینده بررسی کنند که آیا شفیره‌های ملکه زمانی که کاملاً مشخص شود نمی‌توانند بر عفونت غلبه کنند، خود را فدا خواهند کرد یا نه.

این پژوهش در نشریه Nature Communications منتشر شده است.