غذاهایی که بوی بدن شما را دلپذیرتر می‌کنند

سیر، الکل، گوشت و حتی روزه گرفتن می‌توانند بوی بدن ما را تغییر دهند و بر جذابیت بوی ما برای دیگران تاثیر بگذارند.

هر یک از ما بوی منحصربه‌فردی داریم؛ مانند اثر انگشت. همه‌چیز، از نوع شخصیت‌مان، مانند برون‌گرایی، سلطه‌طلبی و سرشت مضطرب گرفته تا حال و سلامت‌مان بر بویی که می‌دهیم تاثیر می‌گذارد.

کریگ رابرتز، استاد روان‌شناسی اجتماعی در دانشگاه استرلینگ اسکاتلند می‌گوید: «در چند دهه گذشته روشن شده که بو تحت تاثیر ژن‌ها، هورمون‌ها، سلامت و بهداشت ما شکل می‌گیرد.»

او می‌افزاید: «فرقی نمی‌کند مرد یا زن باشیم، پیر یا جوان، در حال تخمک‌گذاری یا باردار، بیمار یا سالم، شاد یا غمگین.»

بسیاری از این عوامل از کنترل ما خارج‌اند، اما نه همه آن‌ها. یکی از عوامل موثر مهم بر بویی که می‌دهیم، غذایی است که می‌خوریم. بر اساس مجموعه‌ای کوچک اما رو به رشد از پژوهش‌ها، غذای ما نه تنها بر بوی کلی بدن ما اثر دارد، بلکه بر برداشت دیگران از ما نیز اثر می‌گذارد، از جمله اینکه تا چه حد برای دیگران جذاب به‌نظر می‌رسیم.

نفس و عرق

لینا بگداچ، استادیار مطالعات سلامت و تندرستی در دانشگاه ایالتی نیویورک در بینگهمتن می‌گوید، در سطح زیستی، غذا از دو مسیر اصلی بر بوی بدن ما تاثیر می‌گذارد. این دو مسیر دستگاه گوارش و پوست ما هستند.

نخست، روده. زمانی که غذای خود را هضم می‌کنید، باکتری‌ها درون روده مشغول متابولیزه‌کردن آن هستند. بگداچ می‌گوید برخی از این واکنش‌ها میان ترکیبات شیمیایی غذا و باکتری‌ها، گازهایی تولید می‌کنند؛ مولکول‌های فراری که همان‌گونه که غذا وارد بدن شده، از آن خارج می‌شوند. این فرآیند می‌تواند به بوی بد دهان، یا هالیتوز، منجر شود، به‌ویژه بسته به نوع غذایی که می‌خورید. داده‌ها نشان می‌دهند که حدود یک ‌سوم از بزرگسالان در سراسر جهان دچار نوعی از هالیتوز هستند، گرچه این تنها یکی از دلایل آن است.

دوم، پوست.

ترکیبات شیمیایی موجود در غذا، پس از متابولیزه‌شدن، از طریق جریان خون و بسیاری از بافت‌های بدن حرکت می‌کنند. برخی از آن‌ها از طریق پوست دفع می‌شوند، جایی که با باکتری‌های سطح پوست واکنش داده و در آن‌جا نیز بو ایجاد می‌کنند. (عرق به خودی خود بی‌بو است. این باکتری‌های سطح پوست‌ هستند که در عرق رشد می‌کنند و بوی ناخوشایند ایجاد می‌کنند.)

غذاهای گوناگون دارای ترکیبات شیمیایی متنوعی هستند که در مراحل مختلف وارد عمل می‌شوند و به درجات مختلفی از بوی ناخوشایند منجر می‌شوند. اما غذاهایی که بدترین بو را ایجاد می‌کنند، تقریباً همیشه یک عامل مشترک دارند: گوگرد. با این حال، به‌طور شگفت‌انگیزی، برخی مطالعات نشان می‌دهند که این ترکیبات بدبو می‌توانند تاثیری غیرمنتظره و مثبت در جذابیت ما داشته باشند.

میوه و سبزیجات

بروکلی، کلم، جوانه بروکسل و گل‌کلم شاید از اجزای اصلی یک رژیم سالم باشند. اما آن‌ها به‌شدت سرشار از ترکیبات گوگردی‌اند که اغلب بویی شبیه تخم‌مرغ فاسد ایجاد می‌کنند. به گفته کری بیسون، درمانگر تغذیه، زمانی که این ترکیبات وارد جریان خون می‌شوند و با باکتری‌های پوست تماس پیدا می‌کنند، می‌توانند بوی عرق را بسیار تند و زننده کنند.

غذاهایی از خانواده آلیوم، مانند سیر و پیاز نیز می‌توانند بوی عرق و نفس ما را تحت تاثیر قرار دهند، به همان دلیلی که سبزیجات چلیپایی (مثل بروکلی، کلم، گل کلم) این اثر را دارند: هنگام متابولیزه‌شدن در بدن انسان، به ترکیبات بدبویی مانند دی‌آلیل دی‌سولفید و آلیل متیل سولفید تجزیه می‌شوند که در بازه‌های زمانی متفاوتی از بدن دفع می‌شوند. در مورد آلیل متیل سولفید، بلافاصله پس از خوردن این اتفاق رخ می‌دهد و اوج اثر بویایی پس از ۳۰ دقیقه است.

با این حال، به‌طور شگفت‌آوری، مطالعات نشان می‌دهند که گرچه سیر نفس افراد را بدبو می‌کند، اما بوی عرق زیر بغل‌شان را جذاب‌تر می‌سازد. دانشمندان ۴۲ مرد را بررسی کردند که برای ۱۲ ساعت پدهایی زیر بغل‌شان داشتند تا عرق آن‌ها را جمع‌آوری کند. برخی از آن‌ها مقدار کمی سیر، برخی مقدار زیادی و برخی مکمل سیر مصرف کرده بودند. سپس، ۸۲ زن بوی پدها را از نظر خوشایندی، جذابیت، مردانگی و شدت بو ارزیابی کردند. مردانی که مقدار کمی سیر خورده بودند، واکنش چندانی ایجاد نکردند، اما آن‌هایی که مقدار زیادی سیر مصرف کرده بودند، بسیار جذاب ارزیابی شدند. کسانی که مکمل سیر خورده بودند نیز جذاب‌تر به نظر رسیدند.

یان هاولیچک، دانشمند این آزمایش و پژوهشگر ارتباطات شیمیایی انسانی در دانشگاه چارلز در جمهوری چک می‌گوید: «ما این مطالعه را سه بار تکرار کردیم چون واقعاً شگفت‌زده شده بودیم.» او گمان می‌کند از آن‌جا که سیر خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدمیکروبی دارد و سلامت انسان را بهبود می‌دهد، بوی این مردان را برای زنان خوشایندتر می‌سازد.

سبزیجات دیگر اثر منحصربه‌فردی بر بوی بدن ما دارند. مارچوبه ترکیبی به‌نام اسپاراگوسیک اسید تولید می‌کند و زمانی که در بدن هضم می‌شود، ترکیبات گوگردی نیز آزاد می‌کند. این مواد شیمیایی، مانند متان‌تیول و دی‌متیل سولفید، باعث ایجاد بوی خاص در عرق و ادرار می‌شوند. ترکیبات گوگردی بسیار فرارند، بنابراین به‌راحتی در هوا پراکنده می‌شوند. به همین دلیل است که این بوها را می‌توان از داخل کاسه توالت نیز حس کرد. این بو معمولا بیش از پنج ساعت باقی می‌ماند.

اما همه افراد این بو را تولید نمی‌کنند، گرچه پژوهش‌ها در این زمینه نتایج متفاوتی ارائه داده‌اند. در دهه ۱۹۵۰، تحقیقاتی نشان می‌داد که کمتر از ۵۰٪ مردم بوی مشخص ادرار بعد از خوردن مارچوبه را تولید می‌کنند، در حالی‌که در سال ۲۰۱۰، پژوهشگران دریافتند که بیش از ۹۰٪ شرکت‌کنندگان این بو را تولید می‌کردند. بنابراین این موضوع روشن نیست. همچنین همه افراد نمی‌توانند این بو را تشخیص دهند. توانایی درک بوی بد ادرار بعد از مارچوبه نیز به ژنتیک بستگی دارد.

با این حال درباره میوه‌ها و سبزیجات به‌طور کلی، مصرف بیشتر آن‌ها می‌تواند بویی جذاب‌تر ایجاد کند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ در استرالیا نشان داد مردانی که میوه و سبزی بیشتری خورده بودند، بویی به‌مراتب خوش‌تر، میوه‌ای، گل‌مانند و شیرین، داشتند.

جالب اینکه همان مطالعه می‌گوید زمانی که مردم باید چهره دیگران را ارزیابی کنند، پوست کمی زردتر که سرشار از کاروتنوئید باشد، (مولکولی موجود در هویج، کدو تنبل، گوجه‌فرنگی، پاپایا و دیگر میوه‌ها)، جذاب‌تر به‌نظر می‌رسد. اما همان پژوهش نشان داد که مصرف مقدار کمی چربی، گوشت، تخم‌مرغ و توفو نیز با بوی خوشایندتر عرق همراه است. رژیم‌های پرکربوهیدرات اما بدترین بو را ایجاد می‌کنند.

گوشت و ماهی

گوشت و ماهی نیز می‌توانند بویی خاص در بدن تولید کنند، چراکه پروتئین‌های حیوانی در بدن به آمینواسید و چربی تجزیه شده و از طریق عرق دفع می‌شوند؛ جایی که با باکتری‌های پوست واکنش می‌دهند.

به عنوان مثال ماهی و حبوبات می‌توانند بوی بدن ایجاد کنند زیرا سرشار از تری‌متیل‌آمین هستند که ترکیبی بسیار بدبو است. بیسون می‌گوید حتی یک بیماری با عنوان تری‌متیل‌آمینوریا (یا «سندروم بوی ماهی») وجود دارد که زمانی رخ می‌دهد که بدن نمی‌تواند تری‌متیل‌آمین را به ترکیبی بی‌بو تبدیل کند: «این موضوع می‌تواند منجر به بوی شدید بدن شود.»

اما این وضعیت بسیار نادر است. برای مثال، یک گزارش موردی در سال ۲۰۲۵ شرح می‌دهد که پسری ده‌ماهه پس از خوردن ماهی‌هایی چون اره‌ماهی، دچار این عارضه شد و بدنش بویی شبیه ماهی گندیده می‌داد. این وضعیت گذرا بود و با مدیریت دقیق، او در نهایت توانست بدون عود علائم، ماهی بخورد.

مطالعه‌ای دیگر روی مردان بالغ در سال ۲۰۰۶ توسط تیم هاولیچک، اطلاعات جدیدی درباره تاثیر گوشت بر جذابیت ارائه می‌دهد. دانشمندان ۳۰ مرد را بررسی کردند که به‌مدت دو هفته رژیم گوشتی یا بدون گوشت داشتند. زنان بوی آن‌ها را از نظر خوشایندی، جذابیت، مردانگی و شدت ارزیابی کردند. بوی مردانی که رژیم بدون گوشت داشتند، به‌طور میانگین، جذاب‌تر، خوشایندتر و ملایم‌تر ارزیابی شد.

هاولیچک می‌گوید:‌ «به‌ شکل شگفت‌آوری، آن‌هایی که گوشت می‌خوردند، در مقایسه با آن‌ها که گوشت نمی‌خوردند، کمی بدبوتر بودند.»

او انتظار چنین نتیجه‌ای را نداشت، زیرا گوشت همواره بخشی مهم از رژیم غذایی انسان در طول تاریخ تکاملی بوده است. اما هیچ انسان اولیه‌ای به‌اندازه‌ای که در جامعه صنعتی امروز رایج است، گوشت نمی‌خورد.

هاولیچک می‌گوید: «در طول تکامل‌مان، این امر رایج نبوده که هر روز گوشت بخوریم.»

الکل و قهوه

به‌گفته بگداچ، الکل، به‌ویژه اگر در مقادیر زیاد و به ‌طور منظم مصرف شود، می‌تواند هم از طریق دستگاه گوارش و هم از راه غدد عرق، باعث ایجاد بوی بد شود. زمانی که بدن شما الکل را در کبد تجزیه می‌کند، ترکیبی به‌نام استالدهید آزاد می‌شود که ترکیبی سمی و فرار است و بویی قوی و آشنا شبیه بوی الکل کهنه دارد. (یک مطالعه نشان داد افسران پلیس می‌توانستند تنها با بوی دهان افراد، بسته به اینکه چه مقدار الکل مصرف کرده بودند، مصرف الکل را در آن‌ها با دقتی میان ۶۰ تا ۸۵ درصد تشخیص دهند.) و از آنجا که الکل باعث کم‌آبی بدن و کاهش ترشح بزاق می‌شود، فرصت رشد باکتری‌ها در دهان بیشتر می‌شود که این موضوع باعث ماندگاری بوی بد دهان می‌شود.

برای نمونه یک مطالعه نشان داد که از میان ۲۳۵ نفر، کسانی که به‌طور روزانه الکل مصرف می‌کردند، بیشتر از دیگران از بوی بد دهان شکایت داشتند و در نفس آن‌ها غلظت بالاتری از ترکیبات فرار گوگردی وجود داشت. مطالعه‌ای دیگر در سال ۲۰۱۰ مردانی را بررسی کرد که در طول یک آزمایش، آب یا آبجو نوشیدند. پژوهشگران دریافتند که آن‌هایی که آبجو نوشیده بودند، جذاب‌تر بودند، اما متاسفانه فقط برای پشه‌ها!

کافئین موجود در قهوه و چای نیز می‌تواند غدد آپوکرین را تحریک کند. این غدد مسئول تولید عرق در نواحی مانند زیر بغل و کشاله ران هستند. بیسون می‌گوید این افزایش تولید عرق می‌تواند محیط مناسب‌تری برای رشد باکتری‌ها فراهم کند و در نتیجه منجر به بوی بد بدن شود. افزون بر این، یک مطالعه نشان داد که مولکول‌های کافئین در عرق نیز یافت می‌شوند، اما هیچ داده‌ای در دست نیست که نشان دهد آیا خود کافئین بر بوی بدن تاثیر دارد یا نه.

رابرتز، که در زمینه بوی بدن و روابط اجتماعی پژوهش می‌کند، می‌گوید: «ما پستاندار هستیم و مانند همه پستانداران، بو تقریبا به‌طور قطع نقش مهمی در تعاملات اجتماعی دارد.»

بو تنها یکی از عوامل بی‌شماری است که بر میزان جذابیتی که دیگران در ما می‌یابند، تاثیر می‌گذارد. رابرتز می‌گوید تفکیک اثرات بو از دیگر نشانه‌های اجتماعی مانند ظاهر، رفتار و نحوه صحبت‌کردن افراد، «بسیار دشوار، اگر نگوییم غیرممکن» است.

با این حال حتی علم دقیقی که این تغییرات لطیف و ناپایدار را اندازه‌گیری می‌کند نیز نتایج متضادی به‌همراه داشته است.

برای نمونه، هاولیچک آزمایشی دیگر انجام داد که در آن مردان بوی پدهای زیر بغل زنان را پس از آنکه برخی از زنان طبق معمول غذا خورده بودند و برخی دیگر به‌مدت ۴۸ ساعت روزه گرفته بودند، از نظر خوشایندی، جذابیت، زنانگی و شدت بو ارزیابی کردند. گرچه تفاوت بزرگی میان این دو گروه نبود، اما زنان روزه‌دار، نسبت به آن‌هایی که روزه نگرفته بودند، بوی عرق جذاب‌تری داشتند. هاولیچک می‌گوید: «این هم چیزی بود که انتظارش را نداشتیم.»

اما این نتایج نیاز به تکرار دارند تا تصویر روشن‌تری ترسیم شود. و البته، گرچه ممکن است عرق‌تان بهتر بو دهد، اما مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۸ در سوئیس نشان داد که روزه گرفتن باعث بدتر شدن بوی دهان می‌شود.

در نهایت شگفتی‌های مکرری که از نتایج این مطالعات به‌دست آمده، باعث شده که پژوهشگرانی مانند رابرتز و هاولیچک به این نتیجه برسند که فرمول روشنی برای اینکه غذا چگونه بر بوی بدن و برداشت دیگران از آن تاثیر می‌گذارد، وجود ندارد. میزان زیادی تفاوت فردی در این میان دخیل است.

هاولیچک می‌گوید: «ترکیبات معطر فراوانی وجود دارند و درباره اکثر آن‌ها نمی‌دانیم که چطور بر بوی بدن ما تاثیر می‌گذارند. اما احتمال بالایی وجود دارد که چنین تاثیری داشته باشند.»

منبع: بی  بی سی