افزایش HIV در کمین زنان / چرا مراکز کاهش آسیب باید حفظ شوند؟

در سطح جهانی، زنان در معرض آسیب، به‌ویژه مصرف‌کنندگان مواد مخدر، نه تنها در معرض بالاترین ریسک ابتلا به اچ‌آی‌وی و دیگر عفونت‌های قابل پیشگیری هستند، بلکه سلامت نسل آینده نیز به آن‌ها وابسته است؛  بارداری، مشکلات جسمی، فشارهای روانی و محدودیت‌های اجتماعی، زنان را به یک نقطه کلیدی در چرخه سلامت خانواده و جامعه تبدیل می‌کند. مراکز کاهش آسیب، با ارائه دسترسی به سرنگ پاک، تست‌های سریع، مشاوره و حمایت روانی، زنان را از خطرات جسمی و روانی محافظت می‌کنند و به کاهش شیوع بیماری‌ها و حفاظت از نسل بعد کمک می‌کنند.
گزارش‌های جهانی نشان می‌دهند که ۳۳ درصد از معتادان جهان و ‍۰ درصد از معتادان آسیا را زنان تشکیل می‌دهند؛ در ایران نیز زنان حدود ۹ درصد از جامعه معتادان را تشکیل می دهند. در سال‌های اخیر، مراکز کاهش آسیب در کشور نقش مهمی در بهبود سلامت عمومی و حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر از جمله مبتلایان اچ آی وی (ایدز) داشته‌اند؛ یکی از گروه‌هایی که بیشترین سود را از این خدمات برده‌اند، زنان در معرض آسیب یا زنان مصرف‌کننده مواد مخدر هستند؛ زنانی که اغلب با مجموعه‌ای از چالش‌های جسمی، روانی، اقتصادی و اجتماعی مواجه‌اند.در ادامه به بررسی و پرسش های رایج در خصوص اهمیت این مراکز و مسائل روز جامعه زنان آسیب دیده با کارشناس حوزه سلامت اجتماعی به گفتگو پرداختیم.

مراکز کاهش آسیب، صرفا محل دریافت سرنگ یا اقلام بهداشتی نیستند

فاطمه بهرام آبادیان فعال اجتماعی حوزه سلامت پیرامون خدمات ارائه شده توسط مراکز کاهش آسیب برای زنان مبتلا به اعتیاد توضیح داد:« مراکز کاهش آسیب برای زنان تنها محل دریافت سرنگ یا اقلام بهداشتی نیستند؛ بلکه یک پناهگاه اجتماعی و سلامت‌محور به شمار می‌روند. این مراکز خدماتی مانند آموزش،  مشاوره سلامت باروری، پیشگیری از بیماری‌های عفونی، درمان زخم و مراقبت اولیه پزشکی، حمایت روان‌شناختی و مددکاری، ارتباط با خدمات اجتماعی و حمایتی و معرفی به مراکز درمان اعتیاد را ارائه می‌دهند.»
وی افزود:«برای بسیاری از زنان، این مراکز اولین نقطه تماس با نظام سلامت هستند و از ورود آسیب‌های کوچک به بحران‌های بزرگ جلوگیری می‌کنند. این نقش پیشگیرانه، هم از نظر انسانی و هم از نظر اقتصادی بسیار ارزشمند است.»

کاهش خشونت، استثمار و آسیب‌های اجتماعی زنان

بهرام آبادیان راجع به اثر مراکز کاهش آسیب بر کاهش خشونت، استثمار و آسیب‌های اجتماعی زنان عنوان کرد:« بسیاری از زنانی که به این مراکز مراجعه می‌کنند، درگیر بی‌پناهی، وابستگی اقتصادی، یا روابط پرخطر هستند. حضور در مراکز کاهش آسیب باعث می‌شود، زن به شبکه‌ای از حمایت امن دسترسی داشته باشد،در ادامه رفتارهای پرخطر کاهش یابد و نهایتا توان نه ‌گفتن و تصمیم‌گیری آگاهانه بیشتر شود همچنین راه‌های خروج از چرخه خشونت برای او فراهم شود.»
وی  در این زمینه تاکید کرد:« مطالعات داخلی و داده‌های میدانی نشان می‌دهد زنانی که با این مراکز در ارتباط هستند، کاهش قابل‌ توجهی در مواجهه با خطرات اجتماعی و سلامت جنسی تجربه می‌کنند.»

حفظ این مراکز نه فقط یک اقدام انسانی/ بلکه یک سیاست اقتصادی خردمندانه است.

بهرام آبادیان در خصوص اهمیت حفظ و توسعه این مراکز تصریح کرد:« تجربه سایر کشورها و همین‌طور داده‌های داخلی نشان می‌دهد که هزینه‌های این مراکز چندین برابر کمتر از هزینه درمان، بستری، آسیب اجتماعی، و تبعات خانوادگی مصرف مواد مخدر است. همچنین پیشگیری ازعفونت‌های شدید، اچ‌آی‌وی، هپاتیت و بیماری‌های مقاربتی،نیاز به بستری‌های طولانی،ورود کودکان به چرخه آسیب،و خشونت خانگی در نهایت بار مالی را از دوش نظام سلامت و نظام حمایتی کشور کم می‌کند. حفظ این مراکز نه فقط یک اقدام انسانی، بلکه یک سیاست اقتصادی خردمندانه است.»

نظام سلامت کشور، سلامت زنان را اولویت می‌داند

بهرام آبادیان ناظر به پیامدهای ایجاد,تقویت مراکز کاهش آسیب برای نظام سلامت و جامعه یاد آور شد:«حمایت از این مراکز یک پیام روشن دارد؛ زنانی که تحت فشارهای اجتماعی، اقتصادی_بهداشتی هستند نیز دیده می‌شوند و شایسته دریافت خدمات انسانی‌اند. تداوم و توسعه این مراکز نشان می‌دهد که نظام سلامت کشور نگاه پیشگیرانه و واقع‌بینانه دارد، سلامت زنان را اولویت می‌داند، برای کاهش هزینه‌های بلند مدت آمادگی و سرمایه‌گذاری خردمندانه انجام می دهد.
وی درپایان افزود:«این نگاه، هم اعتماد زنان به خدمات اجتماعی را افزایش می‌دهد، و هم باعث تقویت هم‌افزایی میان ستاد، وزارت بهداشت و سازمان‌های مردم‌نهاد می‌شود؛ موضوعی که همیشه نتایج مثبت و ماندگار داشته است.»

مراکز کاهش آسیب برای زنان، نه یک انتخاب لوکس بلکه ضرورت سلامت عمومی

مراکز کاهش آسیب، مخصوصا برای زنانی که در معرض خشونت، تبعیض و رفتارهای پرخطر قرار دارند، یک امکان تجملاتی نیست؛ این مراکز جایی‌ برای جلوگیری از گسترش اچ‌آی‌وی، هپاتیت C و سایر عفونت‌ها محسوب می شود؛ جایی که دسترسی به سرنگ پاک، تست اچ‌آی‌وی، درمان زودهنگام، مشاوره و حمایت روانی جلوی یک بحران واقعی را می‌گیرد.
وقتی این مراکز فعال و تقویت‌شده باشند، نرخ ابتلای تازه به اچ‌آی‌وی پایین می‌آید، انتقال در جامعه کنترل می‌شود و بار سیستم درمان سبک‌تر می‌گردد. زنان، به دلیل ریسک‌های ترکیبی مثل خشونت جنسی، وابستگی اقتصادی، نداشتن دسترسی امن به خدمات سلامت و انگ اجتماعی، بیشتر از هر گروه دیگری به این خدمات نیاز دارند.
سرمایه‌گذاری روی این مراکز، هزینه اضافی نیست؛ یک سپر دفاعی ارزان و کارآمد است که هم جان افراد را حفظ می‌کند و هم آینده خانواده و جامعه را امن‌تر می‌سازد.