پس از آغاز حمله اسرائیل، کاخ سفید مخفیانه پیشنهادی به ایران فرستاد / این پیشنهاد شامل پایان حمایت تهران از حزب‌الله و حماس و جایگزینی فردو با تأسیسات جدید بود؛ در مقابل، تمام تحریم‌های ایران لغو می‌شد

واشنگتن پست نوشت: به گفته یک فرد مطلع که خواست نامش فاش نشود، وقتی نتانیاهو در آغاز دومین دوره ریاست‌جمهوری ترامپ به عنوان اولین رهبر خارجی از او دیدار کرد، چهار سناریو درباره نحوه حمله به ایران ارائه داد.

به گزارش «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: نخست‌وزیر اسرائیل ابتدا به ترامپ نشان داد اگر اسرائیل تنها عمل کند، عملیات چگونه خواهد بود. گزینه دوم، رهبری اسرائیل با حداقل حمایت آمریکا بود. گزینه سوم، همکاری کامل میان دو متحد بود و آخرین گزینه، رهبری کامل آمریکا بود.

دو فرد مطلع گفتند: ماه‌ها برنامه‌ریزی استراتژیک پنهانی و فشرده آغاز شد. ترامپ می‌خواست به دیپلماسی هسته‌ای با ایران فرصت دهد، اما به اشتراک‌گذاری اطلاعات و برنامه‌ریزی عملیاتی با اسرائیل ادامه داد. یکی از افراد افزود: «تفکر این بود که اگر مذاکرات شکست خورد، آماده عمل هستیم.»

در اواسط آوریل، ترامپ به ایران ۶۰ روز فرصت داد تا به توافق هسته‌ای برسد. این مهلت روز پنج‌شنبه، ۱۲ ژوئن، به پایان رسید. او و نتانیاهو تلاش کردند ایرانی‌ها برای آنچه در ادامه رخ می‌دهد آماده نباشند.

ترامپ در ۱۲ ژوئن به خبرنگاران گفت که حمله اسرائیل به ایران «می‌تواند بسیار محتمل باشد»، اما نشان داد ترجیح می‌دهد راه حل از طریق مذاکره حاصل شود. مقامات اسرائیلی خبر دادند که مشاور ارشد نتانیاهو ران درمر و رئیس موساد دیوید بارنیا به زودی با فرستاده ویژه آمریکا استیو ویتکوف دیدار خواهند کرد. دور جدید مذاکرات هسته‌ای آمریکا و ایران برای یکشنبه، ۱۵ ژوئن، برنامه‌ریزی شد.

اسرائیل تصمیم به حمله گرفته بود و آمریکا به خوبی از آن مطلع بود. دیپلماسی برنامه‌ریزی‌شده یک فریب بود و مقامات هر دو دولت گزارش‌هایی از اختلاف بین آمریکا و اسرائیل را در رسانه‌ها تشویق کردند.

فرد مطلع گفت: «تمام گزارش‌هایی که نوشته شد که بیبی (لقب نتانیاهو) با ویتکوف یا ترامپ هم‌نظر نیست، درست نبود. اما خوب بود که این برداشت عمومی وجود داشت، چون کمک می‌کرد بدون اینکه خیلی‌ها متوجه شوند، برنامه‌ریزی پیش برود.»

حتی پس از آغاز حمله و ترور‌های اسرائیل، دولت ترامپ تلاش نهایی دیپلماتیک را انجام داد. به‌طور مخفیانه پیشنهادی به ایران فرستاده شد تا بن‌بست برنامه هسته‌ای را حل کند. ایران نمی‌دانست که این فرصت آخرین فرصت آنها پیش از صدور فرمان استفاده از توان نظامی آمریکا در کنار اسرائیل است.

شرایط توافق که توسط واشنگتن پست به دست آمده و قبلاً گزارش نشده بود، سختگیرانه بود و شامل پایان حمایت تهران از نیرو‌های نیابتی مانند حزب‌الله و حماس، و همچنین «جایگزینی» تأسیسات غنی‌سازی فردو و «هر تأسیسات فعال دیگر» با تأسیسات جایگزین که اجازه غنی‌سازی ندهد، بود. در مقابل، طبق پیشنهاد مورخ ۱۵ ژوئن آمریکا «تمام تحریم‌های اعمال‌شده بر ایران» را لغو می‌کرد.

به گفته یک دیپلمات ارشد، اندکی پس از ارسال پیشنهاد از طریق دیپلمات‌های قطری، تهران آن را رد کرد و ترامپ فرمان حملات آمریکا را صادر کرد.

مقامات آمریکا، اسرائیل و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گویند آسیب به برنامه هسته‌ای ایران، هرچند کامل نیست، اما قابل توجه است — برنامه را سال‌ها به تأخیر انداخته و احتمالاً توان غنی‌سازی اورانیوم برای استفاده در سلاح هسته‌ای را فعلاً پایان داده است.

مؤسسه علوم و امنیت بین‌المللی در ارزیابی نوامبر بر اساس تصاویر ماهواره‌ای اعلام کرد «به طور کلی، خسارت ناشی از حملات هوایی به سایت‌های هسته‌ای متعدد گسترده بود».

مقامات اسرائیلی می‌گویند برنامه هسته‌ای ایران «به طور قابل توجهی به تأخیر افتاده»، سایت غنی‌سازی نطنز نابود شده، بخش‌هایی از مجتمع تحقیقاتی هسته‌ای اصفهان تخریب شده و سایت غنی‌سازی عمیقاً دفن‌شده در فردو به شدت آسیب دیده است.

رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، رافائل ماریانو گروسی، به برنامه Frontline گفت که خسارت «بسیار قابل توجه» است. او افزود ایران همچنان تقریباً ۹۰۰ پوند اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد دارد، یک گام تا ۹۰ درصد لازم برای سلاح هسته‌ای. وی گفت ذخایر «به طور کلی همان جا هستند»، در اصفهان، فردو و نطنز. اینکه ایران به این مواد دسترسی دارد یا نه، مشخص نیست و بازرس‌های آژانس از دسترسی به تأسیسات کلیدی از زمان حملات منع شده‌اند.

گروسی گفت: «بدیهی است بدون دسترسی فیزیکی به مکان، هر ارزیابی ناقص است.»‌

واشنگتن پست در سپتامبر گزارش داد که از زمان پایان جنگ ۱۲ روزه، ایران ساخت‌وساز در سایت زیرزمینی مرموزی جنوب نطنز را افزایش داده است. به گفته مقامات اسرائیلی و تحلیلگران مستقر در آمریکا، ایران همچنین در تلاش است موجودی موشک‌های بالستیک خود را با کمک چین بازسازی کند.

ترامپ تهدید کرده که اگر ایران دوباره اورانیوم را در سطح بالا غنی‌سازی کند، حملات انجام خواهد شد.

علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، در مصاحبه‌ای با برنامه Frontline، نخستین مصاحبه با رسانه‌های خارجی از زمان جنگ ژوئن، گفت: «برنامه هسته‌ای ایران هرگز نمی‌تواند نابود شود. زیرا وقتی یک فناوری کشف شود، نمی‌توان کشف را از بین برد.»