قسمت صد و چهاردهم خاطرات میلسپو: ما در جستجوی مواد خام بویژه نفت بودیم؛ در ایران نیز اوضاع این کشور افکاری را در مغز ما بوجود آورد

سرویس تاریخ «انتخاب»: کتاب ماموریت آمریکایی‌ها در ایران اثر آرتور میلسپو ترجمۀ حسین ابوترابیان در سال ۱۳۵۶ است.

آرتور میلسپو متولد مارس ۱۸۸۳ در روستایی در میشیگان، حقوقدان و کارشناس مالی آمریکایی که در سالهای ۱۹۲۲-۱۹۲۷ و ۱۹۴۲-۱۹۴۵ برای اصلاح مالیه به استخدام دولت ایران درآمد. او دانش آموخته (دکترای) دانشگاه جانز هاپکینز و (کارشناسی ارشد) دانشگاه ایلینوی بود‌.

در امور اقتصادی، دولت ایالات متحد پس از جنگ جهانی اول هدفها و اصول گوناگونی را اعلام کرد. ما یک برنامه نیرومند ترویج و توسعه بازرگانی خارجی را ترتیب داده و خواستار تساوی فرصتها و در جستجوی مواد خام بویژه نفت بودیم. در ایران نیز اوضاع این کشور افکاری را در مغز ما بوجود آورد. دولت متبوع ما بدون پذیرفتن هیچ گونه تعهدی دعای خیر خود را بدرقه راه دو هیئت مالی کرد و در سالهای ۲۱-۱۹۲۰ و نیز در سالهای ٤٤-١٩٤٣ دو شرکت نفت امریکائی در صدد اخذ امتیاز نفت در ایران برآمدند.

منشور ملل متحد اصل تساوی حق حاکمیت اعضای سازمان را پذیرفته و محترم شمرده است. این اصل ناسیونالیسم را تأیید و تشویق می‌کند. سیاستهای اقتصادی امریکا در حال حاضر دست کم در بعضی جهات متوجه ایجاد شرایطی است که گمان میرود موجبات ترویج بازرگانی عمومی، رفاه، ثبات و صلح را فراهم خواهد ساخت. خواسته های آمریکا را می توان در دسترسی به مواد خام، تساوی فرصتهای اقتصادی، حذف موانع بازرگانی، و ایجاد رقابت سالم خلاصه کرد. نیز می‌توان ابتکار امریکا را در پایه ریزی «صندوق بین المللی پول» و «بانک بین المللی ترمیم و توسعه» در این چهارچوب قرار داد. از سوی دیگر سیاست بازرگانی آمریکا بر مبنای این محاسبه قرار گرفته که نه تنها منافع دراز مدت بلکه سود فوری عاید ایالات متحد کند. در ساختار سیاست مزبور تا جائی که می توانیم خطوط اصلی آن را تشخیص دهیم پاره ای اهداف بازرگانی و استراتژیکی مربوط به آن می یابیم که نگرانی عمده آنها صرفاً منافع ملی است. بدین سان پیشنهاد می‌کنیم که بازرگانی خارجی کشورمان گسترش یابد، کنترل منابع مواد استراتژیکی در دست ما باشد و فرودگاههائی در اختیار داشته باشیم تا امریکا بتواند نقش مهم و سودبخشی در حمل و نقل بازرگانی عصر هوا و فضا ایفا کند.