ترامادول مسکنی با فایده کم و خطر زیاد

به گزارش برنا، یک بررسی گسترده از داده‌های کارآزمایی‌های بالینی نشان می‌دهد ترامادول، مسکن اپیوئیدی پرمصرف برای دردهای مزمن، تنها تسکین اندکی ایجاد می‌کند، در حالی‌ که می‌تواند خطر بروز مشکلات جدی سلامت، به‌ویژه بیماری‌های قلبی را افزایش دهد.پژوهشگران تأکید می‌کنند که خطرات ترامادول احتمالاً از منافع محدود آن بیشتر است و توصیه می‌کنند مصرف این دارو کاهش یابد.

این نتایج حاصل یک متاآنالیز (تحلیل تجمیعی) از پژوهش‌های موجود است که به‌صورت آنلاین در نشریه BMJ Evidence-Based Medicine منتشر شده است.

چرا ترامادول زیر ذره‌بین رفت؟

ترامادول یک اپیوئید با اثر دوگانه است که برای کنترل دردهای متوسط تا شدید، چه حاد و چه مزمن، تجویز می‌شود. به همین دلیل در بسیاری از راهنماهای بالینی به‌عنوان گزینه درمانی مطرح شده است.در سال‌های اخیر، مصرف ترامادول به‌طور چشمگیری افزایش یافته و به یکی از پرمصرف‌ترین اپیوئیدها در آمریکا تبدیل شده است. این موضوع تا حدی به این تصور رایج برمی‌گردد که ترامادول کم‌عارضه‌تر و کم‌اعتیادتر از سایر اپیوئیدهاست.

با این حال، پژوهشگران می‌گویند تاکنون بررسی جامعی که هم‌زمان اثربخشی و ایمنی ترامادول را در طیف وسیعی از دردهای مزمن ارزیابی کند، وجود نداشته است.

بررسی شواهد علمی

برای پر کردن این خلأ، محققان پایگاه‌های علمی را برای یافتن کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌شده تا فوریه ۲۰۲۵ جست‌وجو کردند؛ مطالعاتی که ترامادول را با دارونما در بیماران مبتلا به درد مزمن (از جمله دردهای سرطانی) مقایسه کرده بودند.

در مجموع، ۱۹ مطالعه بالینی با مشارکت ۶۵۰۶ بیمار وارد این تحلیل شد:

• ۵ مطالعه روی دردهای نوروپاتیک

• ۹ مطالعه روی آرتروز

• ۴ مطالعه روی کمردرد مزمن

• ۱ مطالعه روی فیبرومیالژیا

میانگین سنی شرکت‌کنندگان ۵۸ سال بود. بیشتر مطالعات از قرص ترامادول استفاده کرده بودند و طول درمان بین ۲ تا ۱۶ هفته متغیر بود.

نتایج نشان داد اگرچه ترامادول درد را کاهش می‌دهد، اما این کاهش بسیار اندک و کمتر از حدی است که از نظر بالینی معنادار تلقی شود.

افزایش خطر عوارض جدی

هشت مطالعه به بررسی عوارض جدی پرداختند. تحلیل آماری نشان داد خطر بروز عوارض شدید در مصرف‌کنندگان ترامادول تقریباً دو برابر دارونماست.
این افزایش خطر عمدتاً به دلیل رویدادهای قلبی است مانند:

همچنین مصرف ترامادول با افزایش خطر برخی سرطان‌ها همراه بود، هرچند پژوهشگران تأکید می‌کنند به دلیل کوتاه بودن دوره پیگیری، این یافته هنوز قطعی نیست.

علاوه بر این، خطر بروز عوارض خفیف‌تر نیز افزایش یافت، از جمله:

• تهوع

• سرگیجه

• یبوست

• خواب‌آلودگی

محققان اذعان دارند که کیفیت برخی داده‌ها با خطر سوگیری همراه بوده، اما این موضوع احتمالاً باعث بیش‌برآورد فواید و کم‌برآورد مضرات ترامادول شده است.

پیامدهای گسترده و هشدار جهانی

پژوهشگران یادآوری می‌کنند که حدود ۶۰ میلیون نفر در جهان دچار وابستگی به اپیوئیدها هستند.در سال ۲۰۱۹، مصرف مواد مخدر باعث حدود ۶۰۰ هزار مرگ شد که نزدیک به ۸۰ درصد آن‌ها به اپیوئیدها و حدود ۲۵ درصد به اوردوز اپیوئیدی مربوط بود.

در آمریکا نیز مرگ‌ومیر ناشی از اوردوز اپیوئیدی از ۴۹ هزار نفر در سال ۲۰۱۹ به بیش از ۸۱ هزار نفر در سال ۲۰۲۲ افزایش یافته است.بر این اساس، پژوهشگران تأکید می‌کنند که مصرف ترامادول و سایر اپیوئیدها باید تا حد امکان محدود شود.