داروی NU-9 امید تازه‌ای برای توقف آلزایمر پیش از بروز علائم

به گزارش پارسینه به نقل از sciencedayli،دانشمندان دانشگاه نورث‌وسترن یک پروتئین پنهان و بسیار سمی را شناسایی کرده‌اند که به‌نظر می‌رسد محرک آغاز بیماری آلزایمر باشد.

پژوهش جدید نشان می‌دهد آلزایمر ممکن است بسیار زودتر از آنچه تصور می‌شد آغاز شود؛ آن هم به‌واسطه یک پروتئین سمی پنهان در مغز. دانشمندان دریافتند یک داروی آزمایشی به نام NU-9 می‌تواند این آسیب‌های اولیه را در موش‌ها متوقف کرده و التهاب مرتبط با پیشرفت بیماری را کاهش دهد. این درمان پیش از بروز علائم تجویز شد و مستقیماً مراحل اولیه بیماری را هدف قرار داد. پژوهشگران می‌گویند این رویکرد می‌تواند شیوه پیشگیری و درمان آلزایمر را دگرگون کند.

یک داروی آزمایشی که در دانشگاه نورث‌وسترن توسعه یافته، امیدهای بیشتری را به‌عنوان مداخله زودهنگام برای بیماری آلزایمر نشان داده است.

در مطالعه‌ای جدید، دانشمندان نورث‌وسترن یک زیرگونه ناشناخته و بسیار سمی از الیگومرهای آمیلوئید بتا، یعنی خوشه‌های سمی پپتیدی، را شناسایی کردند که به‌نظر می‌رسد محرک برخی از نخستین تغییرات مغز باشد؛ از جمله اختلال عملکرد نورونی، التهاب و فعال شدن سلول‌های ایمنی.

داروی آزمایشی NU-9، که یک ترکیب کوچک‌مولکول است، این زیرگونه سمی را کاهش داد و آسیب ناشی از آن را در مدل موشی آلزایمر به‌طور چشمگیری کم کرد. با هدف قرار دادن این تغییرات در آغاز بیماری، پژوهشگران امیدوارند NU-9 بتواند از بروز زنجیره رویدادهای سمی که در نهایت نورون‌ها را نابود می‌کند، جلوگیری کرده یا آن را به‌طور قابل‌توجهی به تأخیر بیندازد.

این یافته‌ها به یک استراتژی جدید برای هدف‌گیری بیماری در مراحل بسیار اولیه، پیش از بروز افت شناختی و علائم ناتوان‌کننده، اشاره دارد. این مطالعه در ۱۸ دسامبر در مجله Alzheimer’s and Dementia منتشر خواهد شد.

دانیل کرانتز، نویسنده اول مطالعه، می‌گوید: «بیماری آلزایمر دهه‌ها پیش از بروز علائم آغاز می‌شود؛ زمانی که الیگومرهای سمی آمیلوئید بتا داخل نورون‌ها تجمع می‌یابند و سلول‌های گلیال مدت‌ها پیش از آشکار شدن مشکلات حافظه واکنش‌پذیر می‌شوند. وقتی علائم ظاهر می‌شوند، آسیب‌های زیربنایی مدت‌هاست پیشرفت کرده‌اند و این احتمالاً دلیل شکست بسیاری از کارآزمایی‌های بالینی است. آن‌ها خیلی دیر شروع می‌شوند.» در این مطالعه، NU-9 پیش از بروز علائم به موش‌ها داده شد تا مرحله پیش‌علامتی بیماری شبیه‌سازی شود.

این دارو حدود ۱۵ سال پیش در تلاش برای یافتن ترکیبی کوچک‌مولکول برای جلوگیری از تجمع پروتئین‌های سمی در بیماری‌های نورودژنراتیو طراحی شد. NU-9 پیش‌تر در مدل‌های حیوانی ALS مؤثر بود و در سال ۲۰۲۴ مجوز آغاز کارآزمایی انسانی برای ALS را دریافت کرد. در مطالعات قبلی، NU-9 توانست الیگومرهای سمی آمیلوئید بتا را در سلول‌های مغزی کشت‌شده از هیپوکامپ پاک‌سازی کند.

پژوهشگران می‌گویند NU-9 مسیر سلولی آسیب‌دیده‌ای را که مسئول پاک‌سازی پروتئین‌های سمی است، «نجات» می‌دهد.

برای بررسی بیشتر، تیم پژوهشی NU-9 را به موش‌های پیش‌علامتی آلزایمر به مدت ۶۰ روز و به‌صورت خوراکی داد. نتایج چشمگیر بود: کاهش قابل‌توجه التهاب اولیه (آستروگلیوز واکنشی)، کاهش شدید الیگومرهای سمی متصل به آستروسیت‌ها، و کاهش چشمگیر پروتئین غیرطبیعی TDP-43 که با اختلالات شناختی مرتبط است. این اثرات در چندین ناحیه مغز مشاهده شد، که نشان‌دهنده اثر ضدالتهابی گسترده NU-9 است.

در جریان بررسی‌ها، پژوهشگران یک زیرگونه ناشناخته و بسیار مشکل‌ساز از الیگومرهای آمیلوئید بتا را کشف کردند. این زیرگونه که با آنتی‌بادی ACU193 شناسایی می‌شود، بسیار زود در نورون‌های تحت استرس ظاهر می‌شود و سپس به سطح آستروسیت‌های مجاور منتقل می‌گردد. وقتی این الیگومرها به آستروسیت‌ها می‌چسبند، ممکن است موجی از التهاب را در سراسر مغز آغاز کنند، مدت‌ها پیش از بروز مشکلات حافظه.

NU-9 این زیرگونه را به‌طور چشمگیری کاهش داد، که نشان می‌دهد دارو ممکن است در مراحل بسیار اولیه آلزایمر بیشترین اثر را داشته باشد.

پژوهشگران این استراتژی را به مداخلات زودهنگام در بیماری‌هایی مانند سرطان و بیماری قلبی تشبیه می‌کنند. اگر فردی نشانگر زیستی آلزایمر داشته باشد، شاید بتوان NU-9 را پیش از بروز علائم تجویز کرد. با توسعه آزمایش‌های خونی تشخیصی زودهنگام، ترکیب تشخیص سریع و درمان پیشگیرانه می‌تواند نقطه عطفی در مقابله با آلزایمر باشد.

تیم پژوهشی اکنون NU-9 را در مدل‌های بیشتری از آلزایمر، از جمله مدل‌های دیرآغاز که شبیه‌تر به روند پیری انسان هستند، آزمایش می‌کند و قصد دارد اثرات طولانی‌مدت آن بر حافظه و سلامت نورون‌ها را بررسی کند.