ناجی خاموش بنزین، چرا ایران به CNG بیشتر از هر زمان دیگری نیاز دارد؟

مصرف بنزین در ایران به نقطه‌ای رسیده که اعداد و آمار، خود به تنهایی زبان هشدار شده‌اند. روزانه ده‌ها میلیون لیتر بنزین از مخازن ذخیره خارج می‌شود تا بزرگ‌ترین ناوگان خودرویی منطقه را تغذیه کند، اما فاصله میان تولید و تقاضا هر روز عمیق‌تر می‌شود. این ناترازی که در سال‌های اخیر به تدریج شکل گرفته، اکنون به چالشی جدی در حوزه انرژی بدل شده و مسٔولان را به جست‌وجوی راهکار‌هایی فوری و پایدار واداشته است.

طبق جدیدترین آمار میانگین مصرف روزانه بنزین در کشور هم‌اکنون حدود ۱۲۴ میلیون لیتر است و در آخرین روز سال ۱۴۰۳ این رقم به ۱۴۴ میلیون لیتر رسید که نشان می‌دهد کشش تقاضا همچنان در مسیر صعودی است.

در تعطیلات خرداد متوسط مصرف به ۱۳۳.۵ میلیون لیتر در روزرسید و مجموع مصرف در شش روز تعطیل خرداد برابر ۸۰۱.۴ میلیون لیتر بود. سرانه مصرف بنزین در ایران حدود روزی ۴ لیتر است که به‌طور محسوسی از متوسط جهانی (۳ لیتر) بالاتر است، روندی که اگر ادامه یابد پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۰۷ مصرف روزانه به ۱۷۰ میلیون لیتر برسد.

این ناترازی بین مصرف بالا و تولید به بار سنگینی بر بودجه ملی تبدیل شده و وابستگی به واردات آلودگی هوا و اتلاف انرژی را تشدید کرده است.

کمتر از نیمی از ظرفیت CNG کشور فعال است

در این میان، گاز طبیعی فشرده یا CNG بار دیگر در مرکز توجه قرار گرفته، سوختی که با ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل خود می‌تواند نه تنها بخشی از فشار بر بنزین را کاهش دهد بلکه می‌تواند هم به کاهش هزینه‌های انرژی کمک کند و هم اثرات مثبتی بر محیط‌زیست بگذارد. ظرفیت عرضه روزانه CNG در کشور حدود ۵۰ میلیون مترمکعب معادل ۵۰ میلیون لیتر بنزین برآورد می‌شود، اما کمتر از نیمی از این ظرفیت استفاده می‌شود. در حال حاضر، مصرف روزانه CNG حدود ۲۰ میلیون مترمکعب است که تقریباً برابر با ۲۰ میلیون لیتر بنزین محسوب می‌شود.

ایران هم‌اکنون بیش از دو هزار و سیصد و پنجاه جایگاه فعال CNG و حدود سه و نیم میلیون خودروی گازسوز در اختیار دارد. صنعت داخلی نیز توان تولید سالانه یک میلیون مخزن را داراست، اما در عمل تولید به حدود ۸۵ هزار مخزن محدود می‌شود. نزدیک به ۹۰ درصد تجهیزات این صنعت بومی‌سازی شده و امکان تجهیز ۴۰۰ جایگاه جدید در آینده پیش‌بینی شده است. با این حال بسیاری از جایگاه‌ها تنها با ۶۰ تا ۷۰ درصد ظرفیت فعالیت دارند و روند مصرف CNG در مقایسه با سال‌های گذشته کاهشی گزارش می‌شود.

اقتصاد توسعه CNG در ابعاد مالی نیز چشمگیر است اگر جای جایگاه‌ها و خودرو‌ها برای CNG توسعه یابد، می‌توان از واردات بنزین که سالانه میلیارد‌ها دلار هزینه دارد کاهش داد و اشتغال و صنایع مرتبط را می‌توان رونق داد، ضمن اینکه مصرف پایین‌تر و انتشار کمتر آلاینده‌های زیست‌محیطی را به همراه دارد.

موانع توسعه CNG در کشور آشکار و متنوع است. کمبود جایگاه‌های عرضه، ضعف در نگهداری و نوسازی زیرساخت‌ها فرسودگی مخازن خودرو‌ها و بروز حوادث ناشی از آن، همراه با نبود ایمنی کافی، از مهم‌ترین چالش‌ها به شمار می‌رود. در کنار این مشکلات، فقدان مشوق‌های اقتصادی و فرهنگی و سیاست‌های حمایتی ناکافی، موجب کاهش تولید خودرو‌های دوگانه‌سوز و استقبال محدود مصرف‌کنندگان شده است. تجربه کشور‌هایی مانند آرژانتین، پاکستان و هند نشان می‌دهد که گسترش CNG تنها با برنامه‌ریزی استراتژیک، حمایت از تولید خودرو‌های گازسوز، توسعه جایگاه‌ها و اطلاع‌رسانی گسترده به شهروندان امکان‌پذیر است عواملی که ایران نیز ظرفیت بهره‌گیری از آنها را داراست.

سوخت پاک

یکی از چالش‌های اساسی و مداوم در شهر‌های بزرگ، آلودگی هواست که بخش عمده آن ناشی از تردد وسایل نقلیه می‌باشد. از آنجا که سوخت گاز طبیعی فشرده (CNG) در مقایسه با بنزین و گازوئیل میزان آلایندگی بسیار کمتری ایجاد می‌کند، جایگزینی آن با این سوخت‌ها می‌تواند نقش چشمگیری در کاهش آلودگی ایفا کند.

بر اساس داده‌های موجود، استفاده از CNG باعث می‌شود میزان انتشار آلاینده‌های خطرناک نظیر ذرات معلق (PM)، اکسید‌های گوگرد (SOx) و اکسید‌های نیتروژن (NOx) به مراتب پایین‌تر از حد ناشی از مصرف بنزین و گازوئیل باشد؛ بنابراین اگر این نوع سوخت به شکل اصولی در خودرو‌های سواری سبک و همچنین ناوگان اتوبوسرانی شهری به کار گرفته شود، می‌توان انتظار داشت بخش قابل توجهی از معضل آلودگی هوای کلانشهر‌ها برطرف گردد.

انتهای ‍پیام/