علت جنگ‌ پیامبر با یهود، پیمان‌شکنی بود نه یهودی‌ بودن

محمد جواد گودینی نویسنده و استاد دانشگاه در تابناک نوشت:

علت اصلی درگیری مسلمانانِ صدر اسلام با یهودیان، پیمان‌شکنی بیشتر آنان و عدم التزامشان به عهد و پیمانی بود که بدان پایبند نبودند؛ نه یهودی بودنشان.

آیین یهود، یکی از ادیان الهی بوده که آغاز آن، به روزگار حضرت یعقوب(ع) می رسد و پسران دوازده گانه او (اَسباط بنی اسرائیل)، در دوره های آتی به عنوان فرزندان اسرائیل و یهودیان شناخته گردیدند؛ تعبیر یهودی، از زمان حضرت داود(ع) پیامبر بزرگ و از پادشاهان بنی اسرائیل (که از سبط یهوذا یکی از پسران یعقوب«ع» بوده) در میان خاندان بنی اسرائیل معروف و متداول گردید و همواره آنان را با این عنوان خطاب می کردند.

پیامبر بزرگوار اسلام(ص) پس از هجرت به مدینه که نقطه ای عطف در تاریخ اسلام و آغاز پیروزی های مسلمانان و قدرت یافتن آنان و نیز نقطه آغازین تمدن بزرگ اسلامی در سده های آتی محسوب می گردد، یهودیان را به رسمیت شناخته و با آنان پیمان بستند و با احترام به آیین ایشان، قراردادی میان آن حضرت(ص) و یهودیان منعقد گردید، مبنی بر اینکه آنان نباید با دشمنان اسلام همکاری کرده، علیه اسلام و مسلمانان دسیسه ای انجام داده و در این صورت، از همزیستی مسالمت آمیز میان پیروان اسلام برخوردار خواهند بود و هیچ گونه مشکلی هم ایجاد نمی گردد؛ این‌پیمان، حقیقتی را روشن می‌سازد و آن، احترام اسلام به ادیان آسمانی گذشته و به رسمیت شناختن پیامبرانی همچون حضرت موسی(ع) است؛ اگر چه با آمدن اسلام، ادیان گذشته منسوخ شده و پیروان ادیانی همچون مسیحیت و یهود، مکلف به پذیرش اسلام و قبول این دین آسمانی بودند.

در روایتی آمده است:

جوان یهودی که به رسول خدا(ص) خدمت می کرد و از نزدیک اخلاق والای آن حضرت(ص) را مشاهده نمود و شیفته آن شده بود، به بیماری دچار گردید و حالش رو به وخامت گذاشت. پیامبر اکرم(ص) به عیادت او رفته و کنار سرش نشست و از آن جوان خواست اسلام آورد. آن جوان یهودی به پدرش نگریست و پدر به او گفت: از ابوالقاسم(ص) پیروی کن. او نیز اسلام آورد. پیامبر خدا(ص) فرمود: خدا را سپاس که او را از آتش، نجات بخشید. (کل شیء عن الیهود، ص۱۴).

همچنین روایت است پیامبر خدا(ص) بارها با بزرگان یهود بحث و گفتگو نموده و با استدلال، آنان را به پذیرش اسلام دعوت کرده و بر رسالت خویش و حقانیت آن تاکید فرموده و پرسش های یهودیان را نیز پاسخ می گفت و آیات الهی را بر آنان عرضه می‌کرد.

در روایتی دیگر می‌خوانیم:

رسول خدا(ص) نزد گروهی از یهودیان رفت و فرمود: داناترین خود را (برای گفتگو) بفرستید. آنان نیز گفتند: داناترین ما “عبد الله بن صوریا” می باشد. پیامبر(ص) با او خلوت کرده و او را به دینش و نعمت هایی که پروردگار بر قوم یهود ارزانی داشته سوگند داد و فرمود: آیا می دانید من فرستاده خدا هستم؟ او گفت: آری به خدا سوگند. قوم (یهود) نیز بر این مطلب آگاهی دارند؛ ویژگی شما در تورات آشکارا بیان شده است. اما آنان به شما حسادت ورزیده و (از پذیرش پیامبری شما دوری می کنند). پیامبر خدا(ص) فرمود: چه مانع گردیده تو نیز ایمان نیاوری؟ عبد الله گفت: مخالفت با قوم خود را ناپسند می دانم؛ امید است آنان از شما اطاعت کرده و اسلام بیاورند. (همان).

عبد الله بن صوریا همچنین از رسول اکرم(ص) پرسش کرد: چه کسی وحی را بر شما می آورد؟ فرمود: جبرئیل. فرزند صوریا گفت: او دشمن ما بوده و بارها با ما دشمنی کرده است. بدترین آن، این که به یکی از پیامبران ما (بنی اسرائیل) خبر داد بخت النصر بر ما چیرگی می یابد. ما نیز کسی را فرستادیم تا او را به قتل رساند؛ اما جبرئیل مانع گردید. (تفسیر البیضاوی، ج۱ ص۷۷؛ لباب المنقول فی أسباب النزول، ص۱۷).

این‌جا بود که این‌آیه نازل شد: “هر کس دشمن خدا و فرشتگان و فرستادگان او و میکائیل و جبرئیل باشد، خداوند دشمن کافران است”. (سوره بقره، آیه ۹۸).

رسول خدا(ص) به روایت ابن‌عباس، بر گروهی از یهودیان وارد شد و آنان را به سوی خداوند فراخواند. نُعیم بن عَمرو و حارث بن زید پرسیدند: ای محمد(ص)، تو بر کدام دین هستی؟ فرمود: بر کیش و دین ابراهیم(ع). گفتند: ابراهیم(ع) که یهودی بوده است! پیامبر(ص) فرمود: پس تورات را بیاورید (و نوشته های تورات) میان ما و شما خواهد بود. (سخنان خود را با روایات تورات ثابت نمایید). اما آنان نپذیرفتند. (لباب المنقول فی أسباب النزول، ص۵۱).

به هر روی دین یهود از ادیان آسمانی مورد تایید اسلام بوده که قرآن کریم با تایید اصل تورات به عنوان کتاب آسمانی فرستاده شده برای هدایت مردمِ زمان حضرت موسی(ع)، تحریف آن توسط اَحبار و بزرگان آیین یهود را نیز مورد اشاره قرار داده و بزرگان یهود که دست به چنین اعمالی زده و آیات خدا را تغییر داده و موجب گمراهی مردم شده اند را به شدت نکوهش می‌کند.

پس از هجرت پیامبر اسلام(ص) به مدینه، آن حضرت(ص) با یهودیان پیمان دوستی و همکاری امضا کرده و آیین یهود را به رسمیت شناختند؛ اما در ادامه یهودیان پیمان شکنی کرده، با دشمنان مسلمانان همکاری کردند (از جمله همکاری آنان با مشرکان و همپیمان شدنشان با قریش برای از میان برداشتن اسلام در سال پنجم هجری در واقعه خندق یا اَحزاب) و بنای ناسازگاری گذاشتند که مسلمانان به فرمان رسول خدا(ص) مجبور شدند با آنان برخورد کرده و در مواردی، جنگ ها و نبردهایی نیز میان مسلمانان و یهودیان واقع شد؛ از جمله نبرد خیبر در سال هفتم هجری که با رشادت و فرماندهی موفق امام علی(ع)، قلعه های نفوذ ناپذیر خیبر در اختیار مسلمانان قرار گرفت.

علت اصلی درگیری مسلمانانِ صدر اسلام با یهودیان، پیمان‌شکنی بیشتر آنان و عدم التزامشان به عهد و پیمانی بود که بسته بوده و بدان پایبند نبودند؛ نه یهودی بودنشان.

فهرست منابع:

۱- قرآن کریم

۲- بیضاوی ابوسعید عبد الله بن عمر، تفسیر البیضاوی، بیروت، دار الکتب العلمیه

۳- سیوطی، جلال الدین، لباب المنقول فی أسباب النزول، بیروت، دار الکتاب العربی ۲۰۰۶

۴- مرسی، محمد سعید، کل شیء عن الیهود، قاهره، المکتبات الکبری ۲۰۰۲