خوراکی‌های عجیب، تا حالا عسل مورچه شنیده بودید؟ این مورچه‌ها عسل تولید می‌کنند!

شایانیوز– در اعماق بیابان‌های خشک استرالیا، آفریقا و جنوب‌ غرب آمریکا، نوعی مورچه عجیب زندگی می‌کند. مورچه‌ای که شکمش مثل قطره‌ای طلایی از عسل برق می‌زند و هم‌نوعانش برای نجات از گرسنگی به آن وابسته‌اند. این مورچه‌ها که با نام مورچه‌های عسل‌اندوز یا Honeypot Ants شناخته می‌شوند، تجسمی واقعی از نظم طبیعت، ذخیره‌سازی هوشمند و نقشه بقا در شرایط سخت هستند.

انبارگرهایی با شکم‌های شفاف و شیرین!

مورچه، یکی از تفکربرانگیزترین حیوانات است. مورچه‌های عسل‌اندوز از گونه‌های مختلف، بخشی از خانواده بزرگ مورچه‌ها هستند، اما چیزی در آن‌ها با بقیه فرق دارد: برخی اعضای کلونی، به نام انبارگر، به‌ شکل حیرت‌انگیزی شکم‌های خود را بزرگ و پر از شهد می‌کنند.

این اتفاق چگونه می‌افتد؟

مورچه‌های کارگر طی روز، شهد گل‌ها، شیره گیاهان، ترشحات شته‌ها یا دیگر مواد قندی را جمع‌آوری می‌کنند. سپس این مایعات را به انبارگرها منتقل می‌کنند. انبارگرها شهد را در داخل چینه‌دان (بخشی از معده) خود ذخیره می‌کنند، نه برای خود، بلکه برای روز مبادای کل کلونی.

چرا انبارگری؟ چون بیابان بی‌رحم است

در زیستگاه‌های خشک و خشن، غذا همیشه در دسترس نیست. زمانی که بارندگی وجود ندارد یا گیاهان شهد دهنده از بین می‌روند، مورچه‌ها باید منبعی داشته باشند تا زنده بمانند. اینجاست که نقش انبارگرها حیاتی می‌شود:

مورچه‌های گرسنه به سوی انبارگرها می‌آیند، آن‌ها را تحریک می‌کنند و انبارگرها بخشی از شهد ذخیره‌شده‌شان را از دهان بیرون می‌دهند (فرایندی به نام trophallaxis). این شهد نه ‌تنها انرژی‌بخش، بلکه سرشار از مواد قندی و مفید است.

این عسل عجیب، خوراک انسان هم هست!

شاید تصور اینکه انسان هم از این «عسل مورچه‌ای» تغذیه کند، کمی عجیب باشد! اما بومیان استرالیایی (به ‌ویژه گروه‌های بومی Pitjantjatjara و Arrernte) قرن‌هاست که از عسلِ این مورچه‌ها استفاده می‌کنند.

آن‌ها خاک را می‌کاوند تا به کلونی مورچه‌های عسلی برسند. با پیدا کردن مورچه‌های انبارگر، آن‌ها را با دست بیرون می‌آورند و شکم پر از شهدشان را مثل یک شکلات طبیعی می‌مکند. طعم این شهد، شیرین، دلپذیر و گاهی کمی ترش توصیف شده است.

خواص احتمالی این شهد شگفت‌انگیز

اگرچه تحقیقات گسترده‌ای درباره خواص دارویی عسل مورچه‌ای انجام نشده، اما با توجه به منبع گیاهی آن و شباهت ترکیبات آن با شهد گیاهان، می‌توان گفت که این عسل سرشار از قندهای طبیعی (گلوکز و فروکتوز) است؛ می‌تواند انرژی فوری فراهم کند؛ احتمالاً دارای آنتی‌اکسیدان‌ها و عناصر طبیعی مفید است و شاید حتی در طب سنتی بومی، کاربردهای درمانی (مثل تقویت بدن) داشته باشد.

با این حال، چون این ماده توسط بدن مورچه پردازش می‌شود، ترکیبات خاص‌تری هم ممکن است در آن وجود داشته باشد که هنوز به‌خوبی مطالعه نشده‌اند.

نقش فرهنگی مورچه‌های عسلی

برای بومیان استرالیا، این مورچه‌ها فقط یک منبع تغذیه نیستند. آن‌ها بخشی از میراث معنوی و فرهنگی هستند. در برخی روایت‌های بومی، مورچه‌های عسلی به‌ عنوان نماد سخاوت طبیعت و ذخیره‌سازی هوشمندانه شناخته می‌شوند. حتی برخی نقاشی‌های بومی به شکل بدن این مورچه‌ها با شکم‌های طلایی کشیده شده‌اند.

در کجای جهان آن‌ها را می‌توان یافت؟

استرالیا: بیشترین تنوع و استفاده سنتی

آمریکای شمالی: به ‌ویژه در ایالت‌های نیومکزیکو، آریزونا، تگزاس

آفریقا: گونه‌هایی از مورچه‌های عسلی با ساختار مشابه

برخی مناطق آسیا و آمریکای جنوبی هم مورچه‌هایی با رفتارهای مشابه دارند، اما کمتر شناخته ‌شده‌اند.

آیا حیات این مورچه‌ها در خطر است؟

با گسترش شهرسازی و تغییرات اقلیمی، بسیاری از زیستگاه‌های طبیعی این موجودات شگفت‌انگیز در معرض تهدید قرار گرفته‌اند. از طرفی، علاقه توریست‌ها یا افراد کنجکاو به کندن لانه‌ها، ممکن است به کلونی آسیب بزند. حفاظت از این حشره عجیب و فوق‌العاده، نه ‌فقط یک مسئولیت زیست‌ محیطی، بلکه احترامی به هوش طبیعی و تنوع حیات است.

مورچه‌های عسل‌اندوز به ما یادآوری می‌کنند که طبیعت همیشه راه‌حلی برای بقا دارد حتی در دل کویر. انبارگرهای کوچک با شکم‌های درخشان‌شان نه تنها نشان‌دهنده تکامل هوشمندانه‌اند، بلکه بازتابی از جامعه‌ای‌اند که یاد گرفته چگونه با هم بماند و برای بقای کونی تلاش کند، حتی در سخت‌ترین شرایط.