کشف یک دنیای پنهان عظیم در لبه منظومه شمسی

باشگاه خبرنگاران جوان؛ جواد فراهانی – یک تیم تحقیقاتی بین‌المللی یک جسم جدید عظیم را در دوردست‌های منظومه شمسی کشف کرده‌اند که موقتاً “۲۰۱۷ OF ۲۰۱” نامگذاری شده است.

برآورد‌های اولیه نشان می‌دهد که اندازه بزرگ این جسم، آن را واجد شرایط طبقه‌بندی به عنوان یک سیاره کوتوله می‌کند و آن را در کنار پلوتو قرار می‌دهد. این جسم متعلق به دسته اجرام فرا نپتونی (TNO) است که با فاصله متوسطی بیشتر از نپتون به دور خورشید می‌چرخند.

این جسم ویژگی‌های استثنایی دارد. بر اساس اندازه تخمینی آن، احتمالاً به عنوان یک سیاره کوتوله طبقه‌بندی می‌شود و آن را در همان دسته پلوتو قرار می‌دهد. علاوه بر این، ۲۰۱۷ OF ۲۰۱ از جمله دورترین اجرامی است که تاکنون در منظومه شمسی ما مشاهده شده است. این کشف نشان می‌دهد که منطقه فراتر از نپتون در کمربند کویپر، که قبلاً تقریباً خالی تصور می‌شد، در واقع ممکن است حاوی اجرام بیشتری نسبت به آنچه قبلاً تصور می‌شد، باشد.

این کشف توسط سیهائو چنگ از دانشکده علوم طبیعی در موسسه مطالعات پیشرفته، با همکاری محققان دانشگاه پرینستون، جیاشوان لی و اریتا یانگ، انجام شد. آنها از تکنیک‌های محاسباتی پیشرفته‌ای که برای تشخیص الگو‌های مداری متمایز در آسمان طراحی شده‌اند، استفاده کردند.

این کشف رسماً توسط مرکز سیارات کوچک اتحادیه بین‌المللی نجوم در ۲۱ مه ۲۰۲۵ تأیید شد و مقاله‌ای که جزئیات یافته‌ها را شرح می‌دهد، اکنون در سرور پیش‌چاپ arXiv منتشر شده است. آنچه ۲۰۱۷ OF ۲۰۱ را به طور خاص جالب می‌کند، مدار بسیار وسیع و اندازه بزرگ آن است.

چنگ توضیح می‌دهد: افلیون این جسم (نقطه‌ای در مدار آن که بیشترین فاصله را از خورشید دارد) بیش از ۱۶۰۰ برابر فاصله زمین تا خورشید است. حضیض خورشیدی آن (نقطه‌ای در مدار آن که کمترین فاصله را با خورشید دارد) حدود ۴۴.۵ برابر فاصله زمین تا خورشید است که بسیار شبیه به مدار پلوتو است.

این مدار بسیار کشیده که حدود ۲۵۰۰۰ سال طول می‌کشد تا یک دور کامل را طی کند، نشان می‌دهد که تاریخچه پیچیده‌ای از تعاملات گرانشی با سیارات غول‌پیکر دارد.

یانگ می‌گوید: «این جرم آسمانی باید برخورد‌های نزدیکی با یکی از سیارات غول‌پیکر داشته باشد که باعث شده به این مدار وسیع پرتاب شود.» چنگ می‌افزاید: «ممکن است یک فرآیند مهاجرت چند مرحله‌ای را طی کرده باشد، احتمالاً ابتدا به ابر اورت – بیرونی‌ترین منطقه منظومه شمسی ما و محل سکونت دنباله‌دار‌ها – پرتاب شده و بعداً دوباره به آن وارد شده باشد.»

لی خاطرنشان می‌کند که یکی دیگر از جنبه‌های مهم این جرم این است که «بسیاری از اجرام فراخورشیدی غول‌پیکر دیگر تمایل دارند مدار‌های خود را در جهات خاصی خوشه‌بندی کنند، اما ۲۰۱۷ OF ۲۰۱ از این الگو منحرف می‌شود.»

این خوشه‌بندی ظاهری سایر اجرام توسط برخی از دانشمندان به عنوان شواهد غیرمستقیم از یک سیاره نهم فرضی عظیم که این اجرام را از نظر گرانشی جمع می‌کند، تفسیر می‌شود. بنابراین، حضور ۲۰۱۷ OF ۲۰۱ به عنوان یک ناهنجاری در این خوشه می‌تواند این فرضیه را به چالش بکشد یا حداقل مدل‌های آن را پیچیده کند.

تیم چنگ تخمین می‌زند که ۲۰۱۷ OF ۲۰۱ حدود ۷۰۰ کیلومتر قطر دارد و آن را به دومین جرم بزرگی تبدیل می‌کند که تاکنون با چنین مدار کشیده‌ای کشف شده است. برای مقایسه، پلوتو قطری معادل ۲۳۷۷ کیلومتر دارد. محققان تأکید می‌کنند که تعیین دقیق‌تر اندازه آن نیاز به مشاهدات بیشتر، ترجیحاً با استفاده از تلسکوپ‌های رادیویی قدرتمند، دارد.

منبع: sciencedaily