دارندگان حساب بانکی حتماً بخوانند؛ محدودیت جدید اعلام شد

۱۷ شهریور ماه، شرایط جدید صدور و ثبت دسته چک اجرایی شد. بر این اساس، بانک‌ها حالا مجاز هستند در اولین مرحله، حداکثر ۲۰ برگ چک (ترکیبی از فیزیکی و الکترونیکی) در اختیار مشتریان حقیقی قرار دهند. درحالی‌که پیش از این، در نخستین مرحله تنها یک دسته چک ۱۰ برگی به افراد تعلق می‌گرفت و برای داشتن تعداد برگ‌های بیشتر افراد مجبور بودند از چندین بانک دسته چک درخواست کنند.

 کارشناسان معتقدند اجرای شرایط جدید دریافت دسته چک می‌تواند موجب رونق استفاده از این ابزار پرداخت باشد. همچنین به دلیل سهولت دریافت دسته چک الکترونیکی در شرایط جدید، ممکن است استفاده الکترونیکی این ابزار نیز افزایش پیدا کند؛ این موضوع می‌تواند هزینه ثبت و صدور چک را در سیستم بانکی و هم برای هر دو شخص استفاده کننده و دریافت کننده کاهش دهد. از طرفی طی دو ماه متوالی نخست سال جاری تعداد و مبلغ چک‌های برگشتی افزایش داشته است.

افزایش چک‌های برگشتی می‌تواند به اعتبار استفاده از چک به عنوان یک ابزار پرداخت امن صدمه وارد کند. در همین رابطه روز گذشته معاون بانک مرکزی از تصویب شیوه نامه سقف اعتباری چک خبر داد. بر اساس این شیوه نامه که به زودی اجرا خواهد شد، صدور چک به سقف اعتباری افراد محدود می‌شود.

آخرین آمار اعلامی بانک مرکزی از چک‌های استفاده شده در کشور، مربوط به دومین ماه بهار(اردیبهشت ماه) است. طبق آمار اعلامی بانک مرکزی، نسبت تعداد چک‌های برگشتی به کل چک‌ها از ۹.۱ درصد در فروردین‌ماه به ۱۰.۱ درصد در اردیبهشت رسیده است. همچنین نسبت مبلغ چک‌های برگشتی به مبلغ کل چک‌های مبادله شده از ۱۳.۸ درصد در ماه قبل به ۱۴.۴ درصد در اردیبهشت ماه، افزایش داشته است.

این آمار بیان می‌کند طی دو ماه متوالی در سال جاری، چک‌های برگشت خوره افزایش یافته است. روند افزایشی در چک‌های برگشتی جدا از این که نشانه‌ای از افزایش رکود و شاید نا اطمینانی‌های اقتصادی است، می‌تواند به عنوان هشداری برای کاهش اعتبار این ابزار پرداخت نیز شمرده شود.

ثبات اقتصاد کلان، مهم‌ترین عامل اعتبار‌دهی به ابزار پرداخت

به طور کلی وجود قوانین دقیق و کارآمد می‌تواند به افزایش اعتبار چک بیفزاید. به عقیده کارشناسان، اصلی‌ترین دلیل افزایش ۷.۸ درصدی تعداد چک‌های مبادله‌ای در اردیبهشت ماه سال جاری نسبت به ماه مشابه سال گذشته، افزایش گرایش افراد به خرید قسطی و گسترش پلتفرم‌های وام‌دهی خرد بوده است.

با این حال افزایش ریسک‌های اقتصادی موجب افزایش چک‌های برگشتی شده است. بر این اساس، به نظر می‌رسد، اعتبار دهی به ابزار‌های پرداخت بیش از آن که به قوانین مرتبط باشد نیازمند ثبات در اقتصاد کلان است. با این حال، روز گذشته شرایط جدیدی برای ثبت و دریافت چک به مرحله اجرا رسید. طبق اعلام بانک مرکزی، شرایط جدید با هدف افزایش انضباط در تعداد برگه‌های چک برای هر شخص حقیقی و حقوقی صورت گرفته است.

طبق قوانین جدید، از این پس در سال نخست، هر شخص حقیقی با مراجعه به بانک ۱۰ برگ به صورت کاغذی و ۱۰ برگ به صورت الکترونیک دریافت می‌کند. در مراجعه بعدی در سال نخست که منوط به اینکه ۸۰ درصد برگه‌های چک قبلیش پاس شده باشد یا به بانک برگشت شده باشد، دسته چک ۱۰ برگی بعدی را دریافت می‌کند.

در صورتی که مشتری شخص حقوقی باشد، در صورتی که در سال نخست برای دریافت دسته چک به بانک مراجعه کند، دسته چک ۲۵ برگی کاغذی و همچنین دسته چک ۲۵ برگی الکترونیک دریافت می‌کند. این محدودیت در سال اول برای شخص حقیقی و حقوقی لحاظ می‌شود و در سال‌های بعدی تعداد برگه‌های چک افزایش پیدا می‌کند. از سال دوم نیز تعداد برگه چک با توجه به کارکرد فرد قابل افزایش است.

برای نمونه در خصوص اشخاص حقیقی این تعداد تا حداکثر ۲۵ برگ و در خصوص مشتریان حقوقی هم بانک با توجه به شرایط آنها می‌تواند تصمیم‌گیری کند. جدا از شرایط جدید دریافت دسته چک، بانک مرکزی اعلام کرده که برای اعتباربخشی به دسته چک برنامه‌ مشخصی دارد. به گفته مقامات این بانک، در گام نخست شیوه نامه سقف اعتباری مصرح در قانون اصلاح قانون صدور چک به تازگی تصویب شده و به زودی به شبکه بانکی ابلاغ خواهد شد.

شیوه نامه سقف اعتباری چک

براساس شیوه نامه سقف اعتبار چک که به زودی به شبکه بانکی ابلاغ خواهد شد صدور چک توسط افراد محدود به سقف اعتباری فرد خواهد بود و سامانه اجازه ثبت چکی بالاتر از میزان مبلغ سقف اعتباری صاحب دسته چک را نخواهد داد. بر اساس این شیوه نامه سقف اعتباری اشخاصی که چکی را در سامانه ثبت می‌کنند، بنا به فعالیت گذشته شخص و شاخص‌های دیگری همچون چک‌های برگشتی، چک‌های صادر شده پیشین، تسهیلات و تعهدات دریافت شده از سوی او، ضمانت‌ها، مالیات پرداختی و تراکنش‌های مالی وی تعیین می‌شود.

مطابق اعلام مقامات بانک مرکزی، مبلغ چک صادره از سوی مشتریان نباید از میزان اختلاف سقف اعتباری وی و چک‌هایی که تا لحظه صدور چک جدید تسویه نشده بیشتر باشد. به بیان دیگر سامانه اجازه ثبت چکی بالاتر از میزان مبلغ سقف اعتباری فرد با شرایط فوق را نخواهد داد.