سوراخ لایه اُزون در کوچک‌ترین اندازه خود در سال‌های اخیر

دویچه وله: سازمان جهانی هواشناسی (WMO) هم‌زمان با “روز جهانی اُزون” اعلام کرد سوراخ اُزون در سال ۲۰۲۴ از سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳ کوچک‌تر بود و حتی زیر میانگین ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۰ قرار گرفت.

به‌گزارش بولتن تازه اُزونِ سازمان جهانی هواشناسی در ژنو، اندازه سوراخ اُزون در ۲۰۲۴ نه‌تنها از چهار سال پیش کوچکتر بود، بلکه از میانگین ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۰ نیز پایین‌تر قرار گرفت.

سازمان جهانی هواشناسی می‌گوید نوسان‌های طبیعی جو هر سال بر اندازه سوراخ اثر می‌گذارند، اما کاهش چشمگیر مواد مخرب اُزونِ ساخت بشر در دهه‌های گذشته عامل تعیین‌کننده بوده است.

۴۰ سال سیاست اُزون؛ نقش پروتکل مونترآل

کنوانسیون سازمان ملل برای حفاظت از لایه اُزون ۴۰ سال پیش لازم‌الاجرا شد و دو سال بعد (۱۹۸۷) پروتکل مونترآل به‌عنوان یک توافق تاریخی تصویب شد. بر پایه آمار سازمان جهانی هواشناسی، بیش از ۹۹ درصد مواد کنترل‌شده‌ی مخرب اُزون مانند کلرفلورکربن‌ها (FCKW) از چرخه تولید و مصرف خارج شده‌اند.

افق بازگشت به سطح دهه ۱۹۸۰

سازمان جهانی هواشناسی پیش‌بینی می‌کند لایه اُزون تا میانه قرن به سطح دهه ۱۹۸۰ برسد. بر اساس یک تحلیل (۲۰۲۲)، بهبود کامل بر فراز قطب شمال تا ۲۰۴۵ و بر فراز قطب جنوب تا ۲۰۶۶ محتمل است.

لایه اُزون سپری حیاتی در برابر پرتو فرابنفش خورشید است. نازک‌شدن آن سبب افزایش راهیابی این اشعه به جو زمین و به‌دنبال آن آسیب‌های پوستی، سرطان پوست و آب مروارید در انسان می‌شود و به گیاهان نیز آسیب می‌زند. موفقیت‌های سیاستی کنونی نشان می‌دهد تداوم اجرای پروتکل مونترآل برای حفظ روند ترمیم سوراخ لایه اوزون ضروری است.

میلیون‌ها مورد سرطان پوست

کارشناسان به این نتیجه رسیده‌اند که با شروع ترمیم لایه اوزون بین سال‌های ۱۹۸۹ تا ۲۰۳۰ سالانه به طور متوسط از دو میلیون مورد سرطان پوست جلوگیری می‌شود. از این گذشته از میزان آسیب‌هایی که به قوه بینایی و سیستم ایمنی بدن بسیاری از انسان‌ها زده می‌شد، کاسته ‌می‌شود. کم شدن حفره اوزون برای تغییرات آب‌و هوایی زمین هم تاثیرات جانبی مثبت دارد، زیرا یکی از عوامل بزرگ شدن حفره ازون برخی از انواع گازهای گلخانه‌ای هستند که ممنوع شده‌اند.

سال ۱۹۸۰ برای اولین بار دانشمندان از کاهش لایه اوزون دردومین لایه بزرگ آتمسفر زمین (Stratosphere)، در ارتفاع ۱۵ تا ۵۰ کیلومتری گزارشی نگران کننده دادند. این لایه‌ای است که آن‌ها اعلام کردند که از حفره‌ای اوزونی که بر فراز قطب جنوب ایجاد شده است، اشعه ماوراء بنفش خورشید می‌تواند به زمین برسد.

حفره اوزون بر فراز قطب جنوب به مراتب بزرگ‌تر از قطب شمال است. علت این است که دمای هوا در قطب جنوب کم‌تر است.