جاسوسی در لبه فضا | آغاز پروژه‌های جدید فرانسه برای رصد و نظارت در استراتوسفر

همشهری آنلاین، فرخنده رفائی: چند شرکت فرانسوی با پشتیبانی دولت این کشور، طرح‌هایی برای توسعه سامانه‌های نظارتی در استراتوسفر آغاز کرده‌اند؛ پروژه‌هایی که هدفشان افزایش توان جاسوسی فضایی و حضور فعال‌تر پاریس در رقابت‌های جهانی حوزه فناوری نزدیک فضاست.

به گزارش رویترز، پاریس اخیرا راهبردی را اعلام کرده که هدف آن بهره‌برداری عملیاتی در ارتفاعات بسیار زیاد (بین حدود ۲۰ تا ۱۰۰ کیلومتر) است؛ منطقه‌ای که نه کاملا جزو جو زمین محسوب می‌شود و نه بیرون از آن، بلکه در مرز خاکستری بین فضا و تمسفر قرار دارد.

جزئیات اقدامات شرکت‌های فرانسوی

در این میان، پروژه استراتوبوس (Stratobus) متعلق به شرکت Thales Alenia Space به عنوان یکی از مهم‌ترین طرح‌ها مطرح شده است. این کشتی هوایی عظیم با طول ۱۴۲ متر طراحی شده تا بتواند در ارتفاعی بالاتر از هواپیماها و پایین‌تر از ماهواره‌ها قرار گیرد و مأموریت‌هایی چون دیده‌بانی و پشتیبانی ارتباطی را انجام دهد.

هم‌زمان، شرکت نوپای Hemeria نیز با بالن پیشرفته‌ای به نام Balman وارد این عرصه شده است. این بالن سبک قادر است با تغییر ارتفاع از جریان‌های بادی بهره ببرد و به سرعت در مأموریت‌های حساس عملیاتی شود.

فرانسه قصد دارد تا سال ۲۰۲۷ عملیات محدود این سامانه‌ها را آغاز کند. بالن Balman تاکنون یک پرواز آزمایشی داشته و دومین آزمایش آن طی هفته‌های آینده انجام خواهد شد. با این حال، یکی از چالش‌های اصلی در این حوزه زمان آماده‌سازی است. در حال حاضر آماده‌سازی یک بالن اطلاعاتی ممکن است دو ماه زمان ببرد، اما هدف مهندسان کاهش این مدت به چند ساعت برای واکنش سریع در شرایط اضطراری است.

بیشتر بخوانید:

این برنامه‌ها بخشی از راهبرد گسترده‌تر فرانسه در حوزه دفاعی و امنیتی به شمار می‌روند. مقامات تأکید کرده‌اند که حضور در لایه استراتوسفر نه تنها برتری فناوری ایجاد می‌کند، بلکه پاسخ به تهدیدهای جدید در عرصه جهانی نیز محسوب می‌شود.

یکی از انگیزه‌های مهم برای توسعه چنین سیستم‌هایی، حادثه سقوط یک بالن جاسوسی چینی در آمریکا در سال ۲۰۲۳ بود که توجه جهانیان را به منطقه «نزدیک فضا» معطوف کرد.

قوانین بین‌المللی چه می‌گوید؟

از نظر حقوقی و دیپلماتیک، فعالیت در این ارتفاعات همچنان موضوعی پیچیده است. استراتوسفر در منطقه‌ای میان حریم هوایی کشورها و فضای بیرونی قرار دارد که قوانین مشخصی بر آن حاکم نیست. نکتهٔ حقوقی مهم این است که وسایل عملیاتی در این ارتفاعات در یک منطقه قانون‌گذاری خاکستری قرار دارند؛ زیرا معاهدات بین‌المللی فضا (۱۹۶۷) مرز دقیق بین جو و فضا را تعیین نکرده‌اند.

فرانسه با این اقدامات می‌خواهد قدرت نظارتی‌اش را بدون تکیه صرف بر ماهواره‌ها توسعه دهد و در مقابل تهدیدات بین‌المللی در منطقه‌ای که ممکن است در آینده تبدیل به میدان درگیری شود، پیش‌تر عمل کند. به گفته مقام‌های فرانسوی، با پیشرفت فناوری و افزایش توان پرواز در این محدوده، استفاده از این «آسمان میانه» به زودی به بخشی عادی از مأموریت‌های نظامی و غیرنظامی تبدیل خواهد شد.

کارشناسان معتقدند ورود فرانسه به این حوزه، آغازگر رقابتی تازه میان قدرت‌های جهانی برای تسلط بر استراتوسفر است؛ رقابتی که می‌تواند مفهوم امنیت و نظارت را در دهه‌های آینده دگرگون کند.