امید تازه برای درمان دیابت نوع ۱ با سیستم ایمنی ترکیبی

به گزارش برنا به نقل از Journal of Clinical Investigation، یک درمان هیبریدی جدید که به‌طور ویژه طراحی شده است، در درمان دیابت نوع ۱ در موش‌ها نتایج چشمگیری نشان داده؛ این روش توانسته است به‌طور کامل از بروز بیماری در حیوانات پیش‌دیابتی جلوگیری کند و همچنین دیابت را در موش‌های مبتلا به‌طور کامل معکوس کند.

آنچه این روش را متمایز می‌کند، ترکیب موفقیت‌آمیز سلول‌های سیستم ایمنی از خود حیوان بیمار و یک حیوان اهداکننده است؛ ترکیبی که باعث می‌شود این سلول‌ها بدون نیاز به داروهای سرکوب‌کنندهٔ سیستم ایمنی، دست‌کم به‌مدت چهار ماه با یکدیگر در هماهنگی زندگی کنند.

پژوهشگران این مطالعه به رهبری تیمی از دانشکده پزشکی استنفورد امیدوارند که این روش در انسان نیز موفقیت‌آمیز باشد. این درمان همچنین می‌تواند برای سایر مواردی که نیاز به پیوند دارند مفید واقع شود.

سئونگ کیم، زیست‌شناس تکوینی از دانشگاه استنفورد می‌گوید:«ما معتقدیم این روش می‌تواند برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ یا سایر بیماری‌های خودایمنی، و همچنین کسانی که به پیوند اعضای جامد نیاز دارند، تحول‌آفرین باشد.»

دیابت نوع ۱ زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن دچار اختلال شده و به سلول‌های ایزولهٔ بتا در لوزالمعده که تولیدکنندهٔ انسولین هستند، حمله می‌کند. اگرچه سلول‌های ایزولهٔ سالم می‌توانند از فرد دیگری پیوند زده شوند، اما احتمال حمله یا رد شدن آنها توسط بدن همچنان بالاست.

در آزمایش اخیر، پژوهشگران سیستم ایمنی موش‌ها را به‌صورت کنترل‌شده «بازتنظیم» کردند. حیوانات پیش از پیوند، ترکیبی از یک مهارکنندهٔ سیستم ایمنی، دوز کمی از پرتو، چند آنتی‌بادی خاص و نیز سلول‌های بنیادی خون و سلول‌های ایزوله از حیوان اهداکننده دریافت کردند.

نتیجه این بود که سلول‌های پیوندی مانند مهاجمان خارجی شناخته نشدند و سیستم ایمنی دوباره عملکرد طبیعی خود را آغاز کرد. هرچند بخشی کوچک از سلول‌های ایزوله نشانه‌هایی از التهاب داشتند، اما این بافت حیاتی مورد حمله قرار نگرفت.

کیم می‌گوید:«ما باید نه‌تنها سلول‌های ایزولهٔ از دست‌رفته را جایگزین کنیم، بلکه سیستم ایمنی دریافت‌کننده را نیز بازنشانی کنیم تا از تخریب مداوم این سلول‌ها جلوگیری شود. ایجاد یک سیستم ایمنی هیبریدی هر دو هدف را محقق می‌کند.»

این آزمایش چند موفقیت بزرگ را رقم زده است: دیابت در موش‌های تحت درمان پیشگیری یا معکوس شد و هیچ‌یک از حیوانات دچار بیماری پیوند علیه میزبان (عارضه‌ای شایع در پیوندهای انسانی) نشده‌اند.

افزون بر این، ترکیب سلول‌های ایمنی اهداکننده و دریافت‌کننده در مطالعات قبلی از جمله برخی پژوهش‌های همین گروه، موفقیت‌آمیز بوده و این امر امید به انجام آزمایش‌های انسانی را تقویت می‌کند.

البته چالش‌های زیادی همچنان باقی است. برای نمونه، سلول‌های ایزوله فقط پس از مرگ اهداکننده قابل برداشت‌اند و باید از همان فردی به دست آیند که سلول‌های بنیادی خون او اهدا شده است. همچنین هنوز مشخص نیست چه تعداد از این سلول‌ها برای موفقیت روش لازم است.

پژوهشگران می‌گویند در حال بررسی روش‌هایی برای افزایش بقای سلول‌های اهدایی یا تولید آنها در آزمایشگاه از سلول‌های بنیادی پرتوان انسانی هستند. هنوز نمی‌توانیم دیابت نوع ۱ را درمان کنیم اما هر روز به آن نزدیک‌تر می‌شویم.

کیم می‌افزاید:«امکان انتقال این یافته‌ها به انسان بسیار هیجان‌انگیز است. مراحل کلیدی این مطالعه—که به ایجاد یک سیستم ایمنی هیبریدی با سلول‌های اهداکننده و دریافت‌کننده منجر می‌شود،هم‌اکنون برای بیماری‌های دیگر در کلینیک به‌کار می‌رود.»