متهم ردیف اول آلودگی هوای تهران شناخته شد/ رفع بحران در گرو تخصیص یارانه دولت به این بخش

روز گذشته تهران، به عنوان آلوده‌ترین شهر جهان شناخته شد؛ بحرانی که نفس شهر را به شماره انداخته است. آلودگی هوای شهرهای بزرگی همچون پایتخت به معضلی بزرگ و چالش‌برانگیز تبدیل شده؛ این در حالی است که شاهد آسیب‌های جبران‌ناپذیر این شرایط برای شهروندان در کلان‌شهرها هستیم. بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، روز گذشته میانگین کیفیت هوای پایتخت شاخص ۱۷۱ را به ثبت رساند که شرایط ناسالم برای همه گروه‌ها به شمار می‌آید. همچنین کیفیت هوای ۲۵ ایستگاه نیز در وضعیت قرمز قرار گرفت و هوای هیچ‌یک از مناطق تهران در وضعیت قابل قبول نیست. این بحران هر ساله در ماه‌های سرد  تکرار می شود و عوامل متعددی  از جمله فرسودگی خودروها و سوخت غیر استاندارد در این زمینه موثر است؛ این در حالی است که شاهد اقدام ویژه ای از سوی دولت  نبوده‌ایم. برای بررسی بیشتر این بحران به گفت‌وگو با حسن اصیلیان عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و کارشناس محیط زیست پرداختیم که در ادامه می خوانید؛

خودروها و سوخت غیراستاندارد؛ عامل اصلی وضعیت هوای پایتخت

حسن اصیلیان عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس درباره علت آلودگی هوای تهران اظهار کرد: ما در کشور منابع متعددی مانند خودروها، موتورسیکلت‌ها و کامیون ها داریم که استاندارد نیستند.  همچنین سوخت و مصرف آن نیز در کشور استاندارد نیست؛ استفاده از وسایل نقلیه غیر استاندارد به همراه سوخت‌های موجود موجب تشدید آلودگی در فضول سرد سال شده است.

فعالیت کارخانه ها و معادن؛ تیرخلاص به آلودگی هوای کلانشهرها

این کارشناس محیط زیست در توضیح خودرو‌های استاندارد بیان کرد: خودروی مناسب و بهینه به این معنا نیست که آلودگی ایجاد نکند؛ تمام خودروها آلودگی دارند اما باید در حد قابل قبول باشد. اگر میزان آلاینده‌های تولید شده توسط خودروهای استاندارد نیز بیش از اندازه باشد می تواند به تشدید آلودگی هوا دامن بزند.

وی افزود: موقعیت جغرافیایی تهران نیز عامل دیگری به شمار می‌آید که نقش مهمی در میزان آلاینده‌ها در این کلان شهر دارد؛ شهر تهران از سه طرف توسط کوه ها محاصره شده و زمانی که هوا سرد و وارونگی هوا ایجاد می‌شود، آلودگی های تولید شده توسط خودروها و منابع ثابت مانند کارخانه‌ها وضعیت هوای پایتخت را وخیم‌تر می‌کند. معادن نزدیک به شهر تهران و ساختمان‌های بلند مرتبه که عموما در غرب تهران ساخته شده، نیز از دیگر عوامل موثر بر آلودگی هوای تهران محسوب می‌شود.

عدم هماهنگی مساحت تهران و خودروهای موجود

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به تعداد بی شمار خودرو در سطح شهر تهران اظهار کرد:  مساحت تهران حدود ۸۰۰ کیلومتر مربع است که قانوناً باید ۸۰۰ هزار خودرو یا نهایتا یک میلیون خودرو در این شهر تردد داشته باشند؛ در صورتی که اکنون در پایتخت بیش از شش میلیون خودرو و چند میلیون موتورسیکلت وکامیون تردد دارند. حتی اگر فرض کنیم تمام خودروها و سوخت ما نیز استاندارد باشد زمانی که تعداد خودروهای موجود در شهر، بیش از ظرفیت و مساحت است می‌تواند میزان آلودگی‌ها را افزایش دهد.

لزوم تدوین برنامه مدون و علمی توسط دولت

اصیلیان اجرای راهکارهای موجود برای رفع آلودگی هوای تهران را مستلزم اراده و تدوین برنامه مدون دانست و در این رابطه بیان کرد: در کشور برنامه متقن، علمی و مصرانه‌ای برای رفع این مشکل زیست محیطی وجود ندارد؛ چراکه تنها در فصول سرد سال و زمانی که آلودگی مشهود می‌شود و نفس‌ها به شماره می‌افتد، می‌خواهیم چاره‌ای برای این بحران بیندیشیم. این در حالی است که به محض گرمتر شدن هوا یا وزش باد و بهبود شرایط جوی، این بحران بزرگ تا سال آینده فراموش می‌شود.

وی ادامه داد: برای چالش آلودگی هوا باید به صورت مستمر برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت تهیه و تدوین شود تا بتوانیم به صورت دائمی از این بحران عبور کنیم. ناوگان حمل و نقل ما تاکنون دائما ورودی داشته و میزان خروجی ها نیز اندک یا صفر بوده؛ اگر به این وضعیت توجه نکنیم و وارونگی هوا نیز ادامه پیدا کند این احتمال وجود دارد که بحران فعلی ادامه‌دار شود. کشورهای دیگر نیز در طی سال‌های اخیر با این بحران دست و پنجه نرم کرده‌اند؛ برای مثال حدود ۷۰ سال قبل در شهر لندن روزانه حدود هزار نفر از مردم به دلیل آلودگی هوا فوت می‌کردند.

استانداردسازی خودروها؛ اقدامی موثر در کنترل شرایط فعلی 

اصیلیان  با تاکید بر نقش دولت در کنترل آلودگی هوای کلانشهر تهران عنوان کرد: در توسعه حمل و نقل عمومی دولت و شهرداری‌ها اقدامات متعددی می‌توانند انجام دهند؛ برای مثال توسعه حمل و نقل عمومی را باید دولت و شهرداری‌ها در دستور کار خود قرار دهند. همچنین استاندارد کردن خودروها نیز باید مورد توجه دولت قرار گیرد که  دولت باید این موضوع را از تولیدکنندگان درخواست کند؛ برای مثال اکنون «کاتالیست کانورتور» یکی از عواملی کنترلی به شمار می‌آید که روی خودروها نصب می شود که اگر با جنس خوب تهیه شود عمر مفید آن ۸۰ هزار کیلومتر است اما در حال حاضر این قطعه در بسیاری از خودروهای تولید شده به بهانه کاهش قدرت موتور و یا قیمت بالای آن حذف شده است.

سوبسید دولت به چرخه تولید الزامی است 

وی در پایان خاطرنشان کرد: دولت می‌تواند برای ورود این قطعات به چرخه تولید یارانه در نظر بگیرد و همچنین در راستای توسعه حمل و نقل عمومی، افزودن خودروهای برقی و گسترش صنعت ریلی را نیز مدنظر قرار دهد. مجموع این اقدامات مفید و موثر توسط مجلس و دولت می تواند منجر به کاهش آلودگی و بهبود کیفیت هوا شود.