هیولای مازوت‌سوزی جان مردم را می‌بلعد و متولیان امر در خواب خرگوشی!

شایانیوز– در ایران امروز، مازوت‌سوزی دیگر یک مسأله فنی ساده نیست؛ این یک بحران اخلاقی، اجتماعی و محیط زیستی است که هر روز جان هزاران نفر را تهدید می‌کند. مازوت، سوختی سنگین، آلوده و کم‌ کیفیت است که شاید نیروگاه‌ها را روشن نگه دارد، اما هوا را مسموم و سلامت عمومی را قربانی می‌کند. بحرانی که بیش از یک مسأله فنی است؛ مازوت‌سوزی یک بحران اجتماعی، اقتصادی، حقوقی و سیاسی است. بحرانی که هم شهروندان را تحت فشار قرار می‌دهد، هم تصویر ایران را در جهان مخدوش می‌کند و هم پایه‌های توسعه پایدار را تهدید می‌کند.

نیروگاه‌هایی که توان تولید انرژی موردنیاز بخش شهری و صنعتی را ندارند، به ناچار سوخت سنگین و آلوده می‌سوزانند، هوا را مسموم می‌کنند و مسئولان همچنان سکوت می‌کنند یا بهانه می‌آورند. سوختی که استانداردهای جهانی آن را خطرناک می‌دانند، در ایران به «چاره فوری» تبدیل شده، بی‌آنکه کسی پاسخگو باشد.

مازوت چیست؟

مازوت نوعی سوخت سنگین نفتی است؛ با گوگرد بالا، چسبندگی زیاد و ارزش حرارتی پایین. در استانداردهای جهانی، استفاده از چنین سوختی برای نیروگاه‌ها محدود و کنترل شده است؛ اما در ایران، فشار بر شبکه گاز و برق بهانه‌ای شده که نیروگاه‌ها عمدتاً مازوت بسوزانند و سلامت مردم را قربانی کنند.

دولت بارها اعلام کرده توقف مازوت‌سوزی ممکن است برق ناپایدار شود، اما این توضیح ساده‌انگارانه، چیزی جز پنهان کردن ضعف مدیریت نیست. سالانه میلیون‌ها لیتر مازوت سوزانده می‌شود، جان هزاران نفر را به خطر می‌اندازد و محیط زیست را تخریب می‌کند.

این استفاده، محصول چند عامل ساختاری است: کمبود گاز طبیعی در فصل زمستان، ظرفیت پایین پالایشگاه‌ها، فشار صادرات سوخت‌های سبک‌تر، ضعف نظارت محیط زیستی و فرسودگی زیرساخت‌های نیروگاهی. در سال‌های اخیر، مصرف روزانه مازوت در نیروگاه‌ها به بیش از ۴۰ میلیون لیتر رسیده است؛ آماری که نشان می‌دهد بحران نه تنها خاموش بلکه همه‌گیر است.

پیامدهای سلامت و زیست‌محیطی: آلودگی، بیماری و تخریب

مازوت‌سوزی، قربانیان خود را در سکوت می‌گیرد. ذرات معلق، دی‌اکسید گوگرد و اکسیدهای نیتروژن، در شهرهایی مانند تهران، اصفهان و اهواز، هر روز سلامت مردم را تهدید می‌کنند. سالانه هزاران نفر به دلیل بیماری‌های تنفسی و قلبی جان خود را از دست می‌دهند و شمار زیادی با مشکلات مزمن روبه‌رو می‌شوند.

اما بحران تنها سلامت انسان‌ها را تهدید نمی‌کند؛ خاک، آب و پوشش گیاهی نیز آسیب می‌بینند. باران‌های اسیدی ناشی از انتشار دی‌اکسید گوگرد، خاک‌ها و منابع آب را تخریب می‌کند و کشاورزی و زیست‌بوم‌های طبیعی را در معرض نابودی قرار می‌دهد. مازوت‌سوزی، هرچند ممکن است برای جلوگیری از خاموشی نیروگاه‌ها انتخاب شده باشد، اما این انتخاب، هزینه‌ای گزاف بر اقتصاد، محیط زیست و سلامت عمومی تحمیل می‌کند. اما مسئولان همچنان سکوت اختیار کرده‌اند و هیچ اقدام جدی برای توقف آن انجام نمی‌دهند.

واکنش جامعه و عملکرد دولت: وعده‌هایی که اجرایی نمی‌شوند

در برخی شهرها اعتراضات مدنی علیه مازوت‌سوزی شکل گرفته است. دانشگاهیان، فعالان محیط زیست و شهروندان خواهان توقف این رویه شده‌اند، اما سیاست‌های کوتاه ‌مدت، فشار اقتصادی و بحران تأمین انرژی باعث شده وعده‌ها، وعده باقی بماند.

دولت و وزارت نفت بارها اعلام کرده‌اند که توقف مازوت‌سوزی ممکن است منجر به قطعی گاز و برق شود. سازمان محیط زیست هم سعی کرده سهم وسایل نقلیه را پررنگ کند، اما داده‌ها نشان می‌دهند مازوت همچنان نقش اصلی را در بحران هوای کشور ایفا می‌کند. نتیجه؟ یک سیاست غلط و آلودگی پایدار که مردم و محیط زیست را قربانی می‌کند، بدون اینکه کسی به خود زحمت پاسخ دادن بدهد.

ایران در مواجهه با مازوت، نه با بحران انرژی مواجه است، بلکه با بحران مدیریت، اخلاق و مسئولیت روبه‌روست.

چاره چیست؟

حذف بودجه اقدامات غیرضروری که نفعی به حال ایران و ایرانی ندارد و چهار دهه است همچون دستگاهی مکنده، ثروت و منابع ملت مظلوم و بی‌پناه ایران را می‌مکد؛ و اختصاص دادن منابع ملی به راه حل‌های ساختاری و پایدار؛ از قبیل:

1. نوسازی پالایشگاه‌ها و بهبود فرآورش نفت — تبدیل مازوت به سوخت‌های سبک‌تر.

2. تقویت زیرساخت‌های گاز طبیعی و نیروگاه‌های گازسوز — کاهش وابستگی به سوخت سنگین.

3. توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر — خورشیدی، بادی و آبی.

4. تدوین قوانین محیط زیستی سختگیرانه — محدود کردن انتشار آلاینده‌ها و جریمه متخلفان.

5. شفافیت و انتشار داده‌ها — اطلاع‌رسانی واقعی درباره مصرف سوخت و آلودگی.

6. آگاه‌سازی عمومی و مشارکت شهروندی — فشار اجتماعی برای اصلاح سیاست‌ها.

مسئولان کجا هستند؟

اعتراض‌های علمی و مردمی نشان می‌دهد که تصمیم‌گیری‌ها در این حوزه کوتاه ‌مدت، غیرمسئولانه و فاقد شفافیت است. سازمان محیط زیست بخشی از مشکل را به خودروها نسبت می‌دهد، وزارت نیرو و نفت کمبود گاز و ظرفیت نیروگاه‌ها را بهانه می‌کنند و در نهایت، مردم تنها قربانی فرافکنی‌ها و بی‌کفایتی‌ها و بحران مدیریتی هستند.

انتخابی راهبردی

مازوت‌سوزی در ایران، نمونه‌ای از بحران سیاست‌گذاری و توسعه ناپایدار است. ادامه این روند، نه تنها سلامت و محیط زیست، بلکه اقتصاد و اعتماد عمومی را نیز تهدید می‌کند. ایران امروز در آستانه انتخابی حیاتی است: ادامه استفاده از مازوت یا سرمایه‌گذاری در انرژی پاک، اصلاح پالایشگاه‌ها و بازنگری در سیاست‌های سوخت؛ که البته آن هم بودجه می‌خواهد و اولویت‌ها چیز دیگری است….

پیامد امروز و هشدار به فردا

مازوت‌سوزی امروز، نه یک مسأله فنی، بلکه نماد بی‌توجهی به جان مردم، ضعف مدیریت و بی‌مسئولیتی اخلاقی است. ادامه این روند، علاوه بر تهتید جان مردم و موج معضلات داخلی، اعتبار بین‌المللی ایران را نیز خدشه‌دار می‌سازد و تصویر ایران را در سطح جهانی به عنوان کشوری گرفتار در بحران زیست‌محیطی و سیاست‌گذاری ناکارآمد برجسته می‌کند.

اگر مسئولان به مسیر فعلی ادامه دهند، مردم ناچار خواهند شد فشار اجتماعی و حقوقی بیاورند؛ اما اگر اراده واقعی برای اصلاح وجود داشته باشد، تغییر ساختاری، سرمایه‌گذاری در انرژی پاک و پاسخگویی به مردم تنها راه جلوگیری از فاجعه است.

ایران امروز در نقطه‌ای حساس ایستاده است: تیر بی‌کفایتی از چله کمان سیاست‌های بیمار شما رها شده و جان مردم را نشانه گرفته است.