قسمت صد و هفتم خاطرات میلسپو: بر اساس موافقتنامه نفت، شمال ایران تبدیل به چیزی بیش از منطقه نفوذ می‌گردد؛ یک شکارگاه اختصاصی اقتصادی برای شورویها

سرویس تاریخ «انتخاب»: کتاب ماموریت آمریکایی‌ها در ایران اثر آرتور میلسپو ترجمۀ حسین ابوترابیان در سال ۱۳۵۶ است.

آرتور میلسپو متولد مارس ۱۸۸۳ در روستایی در میشیگان، حقوقدان و کارشناس مالی آمریکایی که در سالهای ۱۹۲۲-۱۹۲۷ و ۱۹۴۲-۱۹۴۵ برای اصلاح مالیه به استخدام دولت ایران درآمد. او دانش آموخته (دکترای) دانشگاه جانز هاپکینز و (کارشناسی ارشد) دانشگاه ایلینوی بود‌.

با این همه باید مفاهیم اساسی موافقتنامه نفت را تشریح کنیم. این موافقتنامه مهر تأیید و پیروزی بر روند طولانی سیاست چماق و هویج شورویها‌ می زند، روندی که از لحاظ لفظ و معنی با منشور ملل متحد مباینت دارد.

موافقتنامه گرایش استبدادی را در ایران تقویت می‌کند و یک بار صنعتی اضافی بر دوش دولت می‌گذارد و ایرانیان را در یک دام اقتصادی دیگر شوروی گرفتار می سازد. بر اساس این موافقتنامه دست کلیه دولتها و شرکتهای خارجی – به استثنای شوروی – از صنعت نفت شمال ایران کوتاه می شود و احتمالاً سابقه ای برای طرد بیگانگان ـــ به استثنای شورویها ـ از دیگر تشکیلات اقتصادی منطقه بوجود می آورد. بدینسان اصل تساوی فرصتهای اقتصادی زیر پا گذاشته می‌شود و شمال ایران تبدیل به چیزی بیش از منطقه نفوذ می‌گردد: یک شکارگاه اختصاصی اقتصادی برای شورویها.

افزون بر آن علاقه شورویها به امتیاز نفت شمال تنها بخاطر نفت نبود بلکه در درجه اول برای داشتن یک جای پای سیاسی بود که امتیاز در اختیارشان قرار می داد. از این نقطه نظر، اکنون شورویها ابزارهای اضافی از قبیل رخنه، تبلیغات، خرابکاری و فشار را در اختیار دارند.