آدم‌های موفق خواهر و برادرانی موفق داشته‌اند

باشگاه خبرنگاران جوان – وقتی به نیروهایی فکر می‌کنیم که ما را شکل داده‌اند، در اولین قدم، پدر و مادر به ذهنمان می‌آید. نقش والدین در شکل‌دادن شخصیت فرزندان قرن‌هاست که در کانون توجه روان‌شناسان و نویسندگان حوزهٔ تربیت قرار داشته. کتاب‌های تربیتی که همیشه در صدر فهرست پرفروش‌ها هستند و توصیه‌هایشان با همان سرعتی عوض می‌شود که رژیم‌های غذایی، مدام می‌گویند والدین برای تربیت فرزندانشان باید چنین و چنان کنند و از قضا هیچ‌وقت هم پدر و مادرها نمی‌فهمند بالاخره باید چکار کنند که بچه‌هایشان خوب تربیت شوند.

بچه‌ها مبهم‌اند و رفتارها و خلق‌و‌خویشان متغیر است. و محیط رشد آن‌ها بسیار گسترده‌تر از حیطۀ نفوذ والدین است: رسانه‌ها، دوستان، معلمان، و البته، خواهر و برادرهایی که در کنارشان زندگی می‌کنند.

تحقیقاتی که روی هزاران دوقلو انجام شد، واقعیتِ گیج‌کننده‌تری را هم آشکار کرد: «محیط مشترک»، یعنی خانه‌ای که خواهر و برادرها در آن با والدین، قوانین، غذاها، ارزش‌ها و تنبیه‌های مشابهی بزرگ می‌شوند، تنها تأثیر اندکی بر شباهت‌های رفتاری و شخصیتی آن‌ها دارد. این به آن معنا نیست که والدین بی‌تأثیرند، بلکه نشان‌دهندۀ محدودیت توانایی‌های آن‌ها در تربیت است. ژنتیک آنقدر مهم است که شخصیت خواهر و برادرها ممکن است در نهایت همانقدر از هم متفاوت بشود که ضخصیت دو غریبه که تصادفاً در خیابان از کنار هم رد می‌شوند.

در سال‌های اخیر عامل دیگری نیز در این زمینه مورد توجه بسیار قرار گرفته است: خواهر و برادرها. آلیسون گوپنیک، روان‌شناس رشد، می‌گوید «اگر والدین ستاره‌هایی‌اند دور و همیشگی، خواهر و برادرها شهاب‌هایی‌ سوزان و تأثیرگذارند که از نزدیکی‌ات رد می‌شوند».

در مطالعه‌ای روی حدود ۲۵۰ بازیکن فوتبال زن که عضو تیم‌های ملی نوجوانان آمریکا بودند، مشخص شد که سه‌چهارم آن‌ها فرزندان کوچک‌تر خانواده بودند. پژوهشگران این مطالعه، نتیجه گرفتند که رقابت غیررسمی با خواهر و برادر بزرگ‌تر سطح بازی این دختران را بالا برده است. جونا برگر، در کتاب تأثیر نامرئی  به مطالعه‌ای اشاره کرده که نشان می‌دهد فرزندان کوچک‌تر، حتی اگر خواهر و برادرشان در رشتهٔ ورزشی مشابهی نباشند، باز هم در ورزش‌های رقابتی بیشتر می‌درخشند. شاید برای آنکه خود را از موفقیت‌های تحصیلی خواهر و برادر بزرگ‌تر متمایز کنند.

اِما زانگ، جامعه‌شناس دانشگاه ییل، داده‌های هزاران دانش‌آموز را بررسی کرد و نشان داد که خواهر و برادرهای کوچک‌تر، عمیقاً از موفقیت تحصیلی فرزند بزرگ‌تر خانواده بهره‌مند می‌شوند.

جاشوا گودمن، استاد دانشگاه بوستون، یافته‌ای مشابه را در سطح دانشگاه نشان داد: اگر یکی از فرزندان خانواده وارد دانشگاه برتری شود، احتمال موفقیت دانشگاهی خواهر و برادرش نیز بیشتر می‌شود. زانگ تخمین می‌زند که تا یک‌سومِ شباهت‌های تحصیلی خواهر و برادرها ناشی از همین «اثر نشت» است. اما این تأثیر همیشه مثبت نیست. در خانواده‌های محروم، افت تحصیلی یکی از فرزندان می‌تواند به دیگری هم منتقل شود و، چون نمرات تحصیلی پیش‌بینی‌کنندهٔ وضعیت اقتصادی‌اند، این مسئله می‌تواند به شکاف طبقاتی دامن بزند.

خواهر و برادرها خیلی مهم‌تر از چیزی هستند که غالباً فکر می‌کنیم. گاهی یک تصمیم کوچک، گفت‌وگویی ساده، یا حتی سکوت آن‌ها در زمان مناسب سرنوشت را تغییر می‌دهد.

منبع: ترجمان علوم انسانی